در کنار فوایدی که قهوه دارد به طبع مصرف بدون حد و مرز این نوشیدنی خوش طعم عوارضی را به همراه خواهد داشت که مهم ترین انها شامل:
نوشیدن بیش از ۴ فنجان قهوه در روز
دانشمندان، اخیراً در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده اند که میزان مصرف کافئین، نباید از مرز ۴۰۰ میلی گرم در روز تجاوز کند و این میزان در هر نوبت نباید بیشتر از ۲۰۰ میلی گرم باشد. به گفته آن ها، شما مجاز هستید که نهایتاً ۴ فنجان قهوه در روز میل کنید. اگر میزان مصرف از این مقدار تجاوز کند، عوارض منفی در انتظار سلامتی شما خواهد بود، خوابتان به هم میخورد، اضطراب و دلهره امانتان را می برد، بدون شک عصبی خواهید شد، دچار لرزش می شوید، و همین طور ریتم و ضربان قلبتان دستخوش تغییراتی خواهد شد.
البته لازم به ذکر است که تمام این عوارض جنبه ارثی دارد و به حساسیت شخصی شما به کافئین، وابسته است. برخلاف تصور عامه مردم، قهوه الزاماً برای قلب ضرری ندارد و به گفته متخصصان اگر میزان مصرف از ۳ تا ۵ فنجان در روز بیشتر نشود، قهوه می تواند نقش محافظ را برای قلب ایفا کند.
رعایت میزان مصرف قهوه
قهوه ای که طولانی مدت دم شده باشد، ضعیف تر است و عوارض کمتری دارد
با آنچه قهوه اسپرسو به نظر طعم قوی تری دارد، ولی باید بدانید که در مقایسه با طعمی که دارد، حاوی کافئین زیادی نیست! در واقع اگر یک فنجان ۳۰ میلی لیتری اسپرسو، حاوی ۶۰ تا ۸۰ میلی گرم کافئین باشد، یک فنجان ۱۲۵ میلی لیتری قهوه تصفیه شده، حدوداً ۱۰۰ میلی گرم کافئین دارد. به عبارتی دقیق تر از آن جایی که قهوه اسپرسو در حجم کوچک تری (٣٠ میلی لیتری) سرو می شود در آن حجم، کافئین کمتری از قهوه ی تصفیه شده که معمولا در حجم بیشتری (١٢۵ میلی لیتری) سرو می شود، دارد.
از طرف دیگر، قهوه ربوستای خالص، در مقایسه با قهوه عربیکا، دو برابر کافئین بیشتری دارد. قهوه تصفیه شده ای که در قهوه جوش برقی آماده می شود، نسبت به اسپرسو، کافئین بیشتری دارد چون در مدت طولانی تری در حالت دم قرار داشته است.
استعمال قهوه تصفیه نشده
دانه های قهوه حاوی چربی بسیار بالایی هستند، که بدون شک منجر به افزایش کلسترول خون خواهند شد. وقتی آب جوش را مستقیم بر روی این دانه ها می ریزید، چربی موجود در آنها جدا و داخل آب می شود. به اعتقاد پزشکان، اگر در مصرف قهوه تصفیه نشده افراط کنید، خطرات قلبی- عروقی غیر قابل جبرانی در انتظار شما خواهد بود. دقیقاً به همین دلیل است که توصیه می شود از مصرف قهوه جوشیده (قهوه ترک) پرهیز کنید، به سراغ قهوه جوش هایی که دارای صافی فلزی هستند، نروید و ترجیحاً از قهوه جوش هایی استفاده کنید که صافی کاغذی دارند و یا صافی هایشان تاریخ مصرف دارد.
در خصوص قهوه های فوری این منع مصرف وجود ندارد، چون این نوع از قهوه کاملاً چربی زدایی شده است و شما می توانید با خیال آسوده بر روی آن آب جوش بریزید. در مورد قهوه اسپرسو هم باید بدانید که این ذرات چرب در آن موجود است اما به مقدار بسیار کم.
عدم توجه به نوشیدنی های دیگر
اگر در کنار قهوه از نوشیدنی های کافئین دار دیگری نیز استفاده میکنید (مثل چای یا نوشابه های انرژی زا)، به میزان کافئین آنها نیز دقت کنید و مراقب باشید که مجموع کافئین دریافتی بدنتان در روز، از مرز ۴۰۰ میلی گرم تجاوز نکند. یک فنجان چای ۱۵۰ میلی لیتری، حاوی ۳۲ میلی گرم کافئین است و یک بطری کوچک نوشابه انرژی زا، حاوی ۸۰ میلی گرم که تقریباً معادل کافئین یک فنجان قهوه است.
متخصصان بر این باورند که اگر از تعداد فنجان های قهوه روزانه خود بکاهید، می توانید از این قسم نوشابه ها نیز استفاده کنید.
مصرف قهوه به همراه بعضی از داروها
به گفته پزشکان، متابولیسم و سوخت و ساز داروهای شیمیایی و همین طور کافئین در کبد و غالباً با یک آنزیم مشترک انجام می شود. بنابراین کافئین با مولکول های دارویی وارد رقابت می شود و در نتیجه مدت طولانی تری در خون باقی میماند، در این شرایط احتمال عدم تأثیر داروها قوی تر خواهد شد. پس دقت داشته باشید که اگر تحت درمان هستید و داروی خاصی مصرف میکنید، حتماً با پزشک خود در خصوص مصرف قهوه مشورت کنید و از او در مورد تأثیرات قهوه بر عملکرد داروهای مصرفی، سؤالاتی بپرسید، چون ممکن است که در برگه راهنمای دارو، چیزی در این خصوص ذکر نشده باشد. مراقب باشید که خصوصاً بعضی از داروها را در کنار قهوه مصرف نکنید، داروهایی از قبیل:آنتی بیوتیک ها، بنزودیازپین (داروی آرام بخش- ضد اضطراب، صرع و بی خوابی)، داروهای خواب آور و نیز داروهای تنگ کننده عروق.
مصرف قهوه پیش از رفتن به رختخواب
تحقیقات نشان داده اند که قهوه در مدت زمان خواب و کیفیت آن تأثیرات زیادی دارد. در حقیقت، کافئین در مغز به گیرندگان آدنوزین مرتبط می شود و عملکرد این ماده آرامبخش، که عموماً در زمان خواب تولید می شود، را مختل می سازد. علاوه بر این، کافئین سبب تحریک محرک های عصبی می شود و در نتیجه خواب را از چشمان شما می گیرد. البته تأثیرات کافئین در همه افراد به یک شکل نیست؛ افراد زیادی هستند که علی رغم نوشیدن قهوه پیش از زمان استراحت، به راحتی و بی هیچ مشکلی میتوانند بخوابند. به اعتقاد متخصصان، این قضیه با نوع متابولیسم یا همان سوخت و ساز بدن هر فردی قابل توجیه است. بعضی از افراد، سوخت و ساز آرام تری دارند و در نتیجه بدن آنها کافئین را با سرعت کمتری دفع میکند و این ماده به مدت طولانی تری در خون آنها باقی میماند.
به همین دلیل ممکن است که این افراد قهوه را در ساعت ۴ عصر میل کرده باشند ولی باز هم به هنگام شب، خواب به چشمانشان نیاید! پس اگر احساس میکنید که نسبت به کافئین حساس هستید، بهتر است که پس از ساعت ۴ عصر، لب به قهوه نزنید و در کل سعی کنید مصرف قهوه روزانه خود را به حداقل برسانید.
افراط در مصرف قهوه در دوران بارداری
امروزه تمام محافل پزشکی جهان توصیه میکنند که مصرف کافئین در دوران بارداری نباید از مرز ۲۰۰ میلی گرم در روز تجاوز کند. در حقیقت، نباید جنین را بیش از حد در معرض کافئین قرار داد، چرا که هنوز آنزیم های دفع این ماده در بدن او تکامل نیافته اند و این احتمال وجود دارد که کافئین رشد جنین را با مشکل مواجه سازد و حتی منجر به زایمان زودهنگام شود.
پزشکان معتقدند که در سه ماهه سوم بارداری، مدت زمان دفع کافئین از بدن، تا ۳ برابر طولانی تر می شود و گاهی ممکن است ۱۵ ساعت به طول بیانجامد. به همین دلیل بهتر است که در این دوره، مصرف روزانه کافئین را به حداقل ممکن برسانید و در روز بیش از یک فنجان قهوه یا یک نوشیدنی کافئین دار دیگر، مصرف نکنید.