از قدیم زن‌ها بیشتر از افسردگی رنج می‌بردند. تقریباً یکی از هر چهار زن در نقطه‌ای از زندگی خود به دنبال درمانی برای افسردگی می‌رود درحالیکه این آمار برای مردان یکی از هر ده نفر است.
به نظر می‌رسد که علم امروز این ایده را تایید می‌کند که مغز خانم‌ها برای بالا بردن اضطراب، افسردگی و نوسانات خلقی ساخته شده است. و این مشکل با برنامه‌های غذایی پر پروتئین و کم‌کالری لاغری که اغلب دنبال می‌کنند بدتر هم می‌شود.
این با برخی عوامل اجتماعی قابل توضیح است – زنان در مقایسه با مردان بیشتر به دنبال درمان برای علائم خود هستند. اما در یک تحقیق جدید دو تفاوت عمده در طریقه پردازش سروتونین که همان هورمون شادی‌آفرین است در زنان و مردان مشخص شد.
بالا بودن میزان سروتونین احساس شادی و رضایت را افزابش داده، اشتها را کاهش می‌دهد و خواب را تقویت می‌کند. پایین بودن میزان این هورمون در بدن با افسردگی در ارتباط است. این اطلاعات درمورد سروتونین است که باعث ساخته شدن بسیاری از داروهای ضدافسردگی شده است.
این داروها که شامل پروزاک (Prozac) هستند، با بالا بردن میزان سروتونین موجود در مغز عمل می‌کنند.
دانشمندان در یک موسسه تحقیقاتی در سوئد از اسکن‌های مغز برای کشف سطح سروتونین در زنان و مردان استفاده کرده‌اند. و نتایج این بررسی‌ها برای خانم‌ها چندان خوشحال‌کننده نیست.
دانشمندان به میزان مصرف سروتونین در خانم‌ها و آقایان توجه کردند — اینکه چه میزان سروتونین توسط مغز مصرف می‌شود. اسکن‌های آنها نشان داد که خانم‌ها گیرنده‌های سروتونین بیشتری نسبت به آقایان دارند.
هر سلول در بدن بر روی سطح خود محل گیرنده دارد. اینها معادل‌های سلولی از ایستگاه‌های تعمیرگاهی یا پمپ بنزین هستند که به سلول‌هایتان سوخت می‌رسانند. فقط تفاوت آنها این است که محل گیرنده‌های سلول موادی مثل موادمغذی و هورمون‌ها را وارد و خارج می‌کند.
درمورد سروتونین، اینکه تا چه اندازه احساس خوشحالی می‌کنید نه تنها به میزان سروتونین که می‌سازید بستگی دارد بلکه با این نیز مرتبط است که محل گیرنده کافی در مغز برای به عمل انداختن آن وجود داشته باشد.
این واقعیت که زنانی که در آن تحقیق سوئدی شرکت کرده بودند محل گیرنده سروتونین بیشتری در مغز خود داشتند به نظر خبر خوبی است همینطور یافته دیگری که می‌گفت خانم‌ها سطح پایین‌تری از پروتئین دارند که مصرف سروتونین را مختل می‌کند.
این یعنی سروتونین‌های قدیمی شما به گردش ادامه می‌دهند، از سطح عادی بالاتر رفته و باعث می‌شوند احساس شادی بیشتری کنید.
بنابراین خانم‌ها نه تنها محل‌های بیشتری در مغز خود دارند که می‌تواند توسط سروتونین فعال شود، بلکه به نظر می‌رسد که آن را به مدت بیشتری هم می‌تواند نگه دارد.
اما در واقعیت این تحقیق سوئدی چیز دیگری نشان می‌دهد. وقتی سلول‌ها با کمبود ماده‌شیمیایی مثل سروتونین روبه‌رو باشند، برای گفتن هر ذره از آن هر گیرنده‌ای که دارند را باز می‌کنند.
طبیعت آنها این است: خانم‌ها نسبت به آقایان هورمون «شادی‌ساز» کمتری تولید می‌کنند
خانم‌هایی که محل گیرنده بیشتری دارند و سروتونین موجود را بیشتر نگه می‌دارند نشان می‌دهد که در نقطه اول مقدار کمتری داشته‌اند.
تحقیقات و مطالعات دیگر نیز این ایده را تایید می‌کنند که زنان مقدار سروتونین کمتری به نسبت مردان تولید می‌کنند. دانشمندان دانشگاه مونترال به این نتیجه رسیده‌اند که مغز آقایان به طور متوسط ۵۲ درصد سروتونین بیشتری به نسبت خانم‌ها تولید می‌کند. دلیل آن می‌تواند تفاوت‌های موجود در هورمون‌های جنسی مردان و زنان باشد.
بااینکه یافته‌ها درمورد تولید کمتر سروتونین در خانم‌ها بحث‌برانگیز است، براساس مطالعات انجمن بریتانیا استروژن و تستوسترون، اصلی‌ترین هورمون‌های استیروئیدی جنسی، بر رفتار تاثیر می‌گذارند.
اما استروژن بخاطر نوسانی‌تر بودن سطح هورمونی تاثیر شگفت‌تری بر زنان دارد.
استروژن به طور خاص گیرنده‌های سروتونین در مغز را تحریک می‌کند.
وقتی سطح هورمون‌ها نوسان می‌یابد، حساسیت مغز به سروتونین تغییر کرده و ازاینرو مقداری که از قبل نیاز داشتید دیگر کافی نخواهد بود.
این می‌تواند توضیح دهد که چرا سطح سروتونین در خانم‌ها وقتی میزان استروژن آنها کم است پایین می‌آید — مخصوصاً در روزهایی که نزدیک به عادت‌ماهیانه آنهاست، بعد از زایمان و در زمان یائسگی.
و مشکل اینجاست که این تاثیر جمع‌شونده است. درکنار نوسان هورمون‌ها، خانم‌ها استرس و ترومای بیشتری را هم در طول زندگی خود تجربه می‌کنند (بخاطر اتفاقات مختلف در طول زندگی).
این به مرور زمان توانایی مغز و غده آدرنال برای تنظیم خلق و خو و جنسیت را از بین می‌برد و خانم‌ها را بیشتر در معرض افسردگی قرار می‌دهد.
ناکافی بودن سطح استروژن می‌تواند موجب افسردگی شود، به همین دلیل است که خانم‌هایی که نزدیگ به دوران یائسگی هستند از آن رنج می‌برند.
پس خانم‌ها مخصوصاً آنها که قبل از عادت‌ماهیانه، بعد از زایمان یا نزدیک به یائسگی هستند برای شادتر بودن باید چه کارهایی انجام دهند؟
اول اینکه حتماً باید با پزشک متخصص زنان صحبت کنید زیرا قرص‌های ضدافسردگی خفیف می‌تواند کمک‌کننده باشد. اگر این داروها نامناسب تشخیص داده شدند، تغییر در سبک زندگی مثل استرس، رژیم‌های‌غذایی بد و ورزش نکردن (حتی کمبود نور خورشید) که همه موجب تخلیه سروتونین می‌شوند، می‌تواند مفید باشد.
مصرف پروتئین مثل بوقلمون و پنیر که حاوی مقدار بالایی تریپتوفان هستند که آمینواسیدی است که بدن برای تولید سروتونین مصرف می‌کند. هم می‌تواند مفید باشد. اما در مصرف پروتئین زیاده‌روی نکنید و کالری‌های مصرفی خود را نیز کم نکنید.
تحقیقات انجام گرفته در دانشگاه آکسفورد نشان داده است که سه هفته محدود کردن کالری‌های مصرفی در هر دو جنسیت زن و مرد، تریپتوفان را کاهش داده و این مسئله در خانم‌ها شدت بیشتری داشته است. رژیم‌های غذایی واقعاً خانم‌ها را بدخلق‌تر می‌کند.
اما رژیم‌های پرپروتئین هم می‌تواند مشکل‌ساز باشد زیرا بااینکه تریپتوفان از پروتئین ساخته شده است، برای اینکه عمل کند باید از طریق خون وارد مغز شود و برای حفظ جا و مکان خود با دیگر آمینواسیدها بجنگد.
موثرترین راه برای بالا بردن میزان تریپتوفان در مغز خوردن غذاهای حاوی کربوهیدرات است که تولید انسولین را افزایش می‌دهد. این آمینواسیدهای رقیب را از خون پاک کرده و باعث می‌شود تریپتوفان بیشتری وارد مغز شود.
به همین دلیل است که خانم‌ها بیشتر از آقایان طرفدار شکلات هستند، مخصوصاً قبل از عادت‌ماهیانه که میزان استروژن در بدن پایین است.
و اگر یک رژیم‌غذایی پرپروتئین را دنبال می‌کنید، هفته‌ای یک یا دو بار یک غذای آزاد داشته باشید تا روحیه‌تان کمی تقویت شود.
