کودک وقتی متولد می‌شود، قدی حول و حوش ۵۰ سانتی‌متر دارد. اما در ۲ سال اول زندگی با سرعتی شگفت انگیز رشد میکند، به طوری که ۳۰ تا ۳۵ سانتی‌متر به قد او اضافه می‌شود. از ۲سالگی به بعد این روند کند می‌شود و کودک در هر سال ۵ تا ۷سانتی‌متر قد می‌‌کشد. در سن بلوغ، باز یک جهش رشدی اتفاق می‌افتد که در پسران ۲۵ تا ۳۰سانتی‌متر و در دختران ۲۰ تا ۲۵سانتی‌متر است. این جهش، در دختران درست پیش از بلوغ است، اما در پسران، در آخرین مراحل بلوغشان دیده می‌شود. به همین دلیل دختران حداکثر تا ۱۷ سالگی جهش رشدیشان را تجربه می‌کنند، اما در پسران تا ۱۹ سالگی امکان این جهش رشدی وجود دارد. برای سنجش تقریبی قد یک فرد، معمولا از فرمولی استفاده می‌شود که بسته به جنسیت، قد او را تابعی از قد پدر و مادرش می‌داند. این فرمول عبارت است از:
قد دختران= (مجموع قد پدر و مادر، تقسیم بر ۲) – ۶.۵
قد پسران= (مجموع قد پدر و مادر، تقسیم بر ۲) + ۶.۵
این فرمول، قد فرد را در بزرگسالی، به طور تقریبی محاسبه میکند ولی قطعا این عدد قطعی نیست.
اگرچه قد کودک، تاحدی تابعی از قد والدینش است، اما سبک زندگی و تغذیه می‌تواند کمک کند تا کودک به حداکثر ظرفیت رشدی خود برسد. اگر فرزندتان هنوز به سن بلوغ نرسیده و فرصت رشد دارد، به این توصیه‌ها عمل کنید تا رشد او را دچار مشکل نکنید:
۱- ورزش را وارد زندگی فرزندتان کنید. ورزش مستمر باعث افزایش ترشح هورمون رشد می‌شود. تمرینات کششی، تمرینات پرتحرک هوازی و ورزش‌هایی که در آن پرش وجود دارد، به افزایش رشد قدی کمک می‌کنند. شنا، ژیمناستیک، دوچرخه‌سواری، تکواندو، والیبال، بسکتبال، دو و میدانی بهترین ورزش‌ها برای رشد کودک هستند.
۲- خواب کافی و منظم باعث افزایش مقدار هورمون رشد و عملکرد آن در طول روز می‌شود. کودکان باید بین ۹ تا ۱۰ ساعت خواب شبانه داشته باشند. بد نیست بدانید که بیشترین مقدار هورمون رشد در ۲ ساعت اولیه خواب ترشح می‌شود. پس داشتن خواب با کیفیت و منظم اهمیت زیادی دارد.
۳- در برنامه غذایی فرزندتان، لبنیات کم‌چرب، سبزیجات و میوه‌های تازه، منابع پروتئین حیوانی و گیاهی (مثل گوشت سفید و قرمز، تخم‌مرغ، سویا، غلات و…) را جای دهید و تا حد امکان، اجازه ندهید فست‌فود و هله‌هوله‌های چاق‌کننده و بی‌خاصیت (مثل پفک، چیپس، شیرینی‌جات ، پیتزا ، نوشابه و…) بخورد.
۴- مصرف غذاهای حاوی پروتئین و کربوهیدرات، ۲ ساعت قبل از فعالیت ورزشی و بلافاصله بعد از آن باعث افزایش قابل توجه هورمون رشد می‌شود.
شاید خیلی‌ها فکر کنند به اندازه کافی بلند قامت نیستند یا آرزوی قدی بلندتر را داشته باشند، اما واقعیت این است که هر قامت کوتاهی نشان‌دهنده وجود یک اختلال نیست و از آن مهم‌تر، قدبلند بودن معیار تناسب اندام به حساب نمی‌آید. اگر به بیماری خاصی مبتلا نباشید و به صورت طبیعی مراحل رشدتان را طی کرده باشید، قد امروز شما بهترین قدی است که می‌توانید داشته باشید.
بنابراین دلیلی ندارد خودتان را به دست تبلیغاتی بسپارید که به شما وعده بلند قامت‌شدن را می‌دهند؛ تبلیغاتی که یا مبنای علمی ندارند و یا با روش‌های غیراصولی سلامتی شما را تهدید می‌کنند. روش‌هایی مثل پوشیدن لباس یا کفش خاص، لیزر درمانی، سنگ‌پای مخصوص، طب سوزنی و… نه تنها بی‌اثرند بلکه صرفا فرصتی برای شیادی کاسبان فراهم می‌کنند و ممکن است سلامتی شما را هم به خطر بیندازند در سال‌های اخیر جراحی افزایش قد هم به عنوان یک جراحی زیبایی معرفی شده اما این روش علاوه بر هزینه مادی سنگینی که به شما تحمیل میکند، ریسک معلولیت را هم در پی دارد. واقعیت این است که بلندتر کردن قد با دستکاری استخوان‌های پا یک روش درمانی است، اما نه برای افراد سالمی که صرفا از قد و قامت خود ناراضی هستند. این جراحی درباره بیمارانی توصیه می‌شود که یکی از پا‌هایشان به دلیل رشد نامتوازن یا در اثر حوادث و معلولیت‌ها، از پای دیگر کوتاه‌تر است.
در این جراحی، بخشی از استخوان پای کوتاه‌تر، شکسته می‌شود و با قراردادن پروتزهایی که استخوان را بلند میکند، قد فرد بلندتر می‌شود. اما در عمل‌های جراحی که با هدف زیبایی و بلندتر کردن قد انجام می‌شوند، گاهی نتایج به شدت نگران کننده است. مثلا رشد یکی از استخوان‌ها کمتر از استخوان دیگر خواهد بود یا عضله و عصب و تاندون به قدر کافی همراهی نمی‌کنند و با استخوان جدید تطبیق نمی‌یابند. در نتیجه یا یک پا از پای دیگر کوتاه‌تر می‌شود و یا عضله، قدرت و سلامتی‌اش را از دست می‌دهد. درنتیجه، فرد دچار معلولیتی می‌شود که در اثر جراحی در او به وجود آمده است.
دلایل کوتاهی قد
اگر کودک در هر سال کمتر از ۴ سانتی‌متر رشد کند، مشکل کوتاه قدی دارد. در این شرایط پزشک ۲ عامل را در کودک بررسی میکند: اول ژنتیک و دوم، وضعیت سلامت جسمانی. اگر کودک برخلاف ژنتیک خود، قد کوتاهی داشته باشد، یعنی سن استخوانی‌اش با سن تقویمی او همخوانی نداشته باشد، آن وقت احتمال کم کاری تیروئید، کمبود هورمون رشد، سوءتغذیه و بیماری‌های دستگاه گوارش مطرح می‌شود.
