جینسینگ درحقیقت واژه‌‌ای گسترده است که نزدیک به دوازده گونه‌ی گیاهی از خانواده‌ی Panax را دربر می‌گیرد.
این گیاه ارزشمند که ریشه‌های گوشتی بزرگی دارد، معمولا در آمریکای شمالی و برخی از نواحی آسیا که آب‌وهوای خنکی دارند، یافت می‌شود. ریشه‌های روشن و گوشتی، ارزشمندترین بخش این گیاه هستند که به‌صورت خشک‌شده، کامل یا تکه‌تکه در دسترس قرار دارند. برگ‌های سبز و بیضی‌شکل این گیاه کاربرد اندکی دارند؛ بااینحال، در برخی از موارد می‌توان از آنها استفاده کرد. هر دو گونه‌ی جینسینگ آمریکایی و آسیایی به افزایش انرژی، کاهش قند خون، کلسترول و استرس، درمان دیابت و مدیریت اختلالات ج.ن.س.ی در مردان کمک می‌کنند.
ریشهی جینسینگ مصرف خوراکی دارد، علاوه‌بر این می‌توان از آن در مکمل‌ها، ، نوشیدنی‌ها، چای و غیره استفاده کرد. چای جینسینگ نیز بسیار شناخته شده است و یکی از نوشیدنی‌های محبوب به‌شمار می‌رود.
▪ مواد مغذی جینسینگ
جینسینگ حاوی ترکیبی به نام جینسنوسید (ginsenosides) است که درواقع، خواص درمانی آن وام‌دار این ماده است. این ریشهی گیاهی، ترکیبات دیگری ازجمله پلی‌استیلن، پلی‌فنولیک، آرژنین و مشتقات آن و همچنین پلی‌ساکارید اسیدی را نیز دربر دارد.
▪ خواص جینسینگ
در گذشته از جینسینگ برای درمان انواع بیماری‌ها استفاده می‌شد؛ اما در جهان مدرن باید تحقیقات بیشتری انجام شود تا مزایای این ریشهی گیاهی به‌عنوان مکمل غذایی به اثبات برسد. محققان و دانشمندان غربی اغلب خواص دارویی جینسینگ را زیر سؤال می‌برند. هیچ شواهد قطعی مبنی بر اثربخشی حقیقی جینسینگ وجود ندارد.
می‌توان محصولات و مشتقات جینسینگ را برمبنای کیفیت و خواص دارویی‌شان تقسیم‌بندی کرد. توصیه می‌شود که قبل از خریداری محصولاتی با مشتقات جینسینگ، حتما به مواد تشکیل‌دهنده و کاربرد آن توجه کنید. بعضی مواد حاوی مقدار اندکی از ترکیبات جینسینگ هستند و برخی دیگر با میزان بیشتری از ترکیبات این گیاه به فروش می‌رسند.
محققان به این نتیجه رسیده‌اند که برخی از مزایای سلامتی با مصرف جینسینگ در ارتباط هستند؛ در ادامه به این مزایا اشاره خواهیم کرد:
▪ افزایش انرژی
پلی‌ساکارید و الیگوپپتیدهای موجود در جینسینگ آمریکایی به کاهش استرس اکسیداتیو و خستگی، افزایش فعالیت بدنی و انرژی به‌خصوص در بیماران مبتلا به سرطان کمک می‌کند.
جینسینگ میتواند در تحریک فعالیت ذهنی و بدنی افرادی که دچار ضعف و خستگی هستند نیز مؤثر باشد. نتیجه‌ی یکی از تحقیقات نشان می‌دهند که جینسینگ میتواند علائم خستگی را در بیماران مبتلا به سرطان کاهش دهد. البته، خاصیت انرژی‌بخشی جینسینگ تنها در افرادی دیده شده است که تحت روشهای درمانی دیگری هستند. این ریشهی گیاهی در افرادی که درمان سرطان را به پایان رسانده‌اند، تأثیر چشمگیری نداشته است.
▪ بهبود توانایی شناختی
در سنین بالاتر، توانایی شناختی و فعالیت عصبی افراد با مشکلاتی مواجه می‌شود، جینسینگ این توانایی‌ها را تحریک می‌کند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این ریشهی پرخاصیت از تجمع پلاک‌ها و رادیکال‌های آزاد در مغز جلوگیری می‌کنند، درنتیجه میتواند مانع از ابتلا به زوال عقل، آلزایمر و سایر اختلالات شناختی شود.
جینسینگ همچنین میتواند فرایند تفکر و ادراک را تقویت کند. تحقیقاتی که نتایج آن در Cochrane Library منتشر شده است، دقت و صحت این ادعا را مورد بررسی قرار داده‌اند.
مطالعات نشان داده‌اند که جینسینگ برای ابعاد شناختی، رفتاری و کیفی زندگی مفید است. البته، نویسندگان این تحقیقات هشدار داده‌اند که بررسی‌های سیستماتیک، به نتیجه‌ی قانع‌کننده‌ای در زمینه‌ی اثربخشی خاصیت تقویت شناختی جینسینگ نرسیده‌اند. محققان معتقدند که برای اثبات این خاصیت باید آزمایش‌ها و بررسی‌های بیشتری انجام شود.
مطالعات دیگری که در مجله‌ی Dairy Science منتشر شدند، به موضوع ترکیب جینسینگ آمریکایی با غذا پرداخته‌اند. محققان نوعی شیر غنی‌شده با جینسینگ را به منظور تقویت عملکرد شناختی تهیه کرده‌اند. بااینحال، هنوز نمی‌توان به‌صورت قطعی اعلام کرد که ترکیب جینسینگ با محصولات خوراکی تأثیری بر بعد شناختی داشته باشد.
▪ کاهش استرس
جینسینگ آسیایی اثرات مختلفی بر سیستم عصبی بدن دارد که از بین آنها می‌توان به تقویت روحیه و افزایش سطح انرژی اشاره کرد. علاوه‌بر این، آداپتوژن‌های موجود در جینسینگ قادر به تغییر سطح هورمون‌های بدن هستند که در کاهش و درمان استرس مزمن مؤثر است.
▪ درمان ADHD
جینسینگ قرمز کرهای میتواند اختلال بیش‌فعالی- کم‌توجهی (attention deficit hyperactivity disorder) و قدرت یادگیری در کودکان را درمان کند.
▪ خواص ضدالتهابی
جینسنوسید موجود در جینسینگ قرمز کرهای، دارای خواص آنتی‌اکسیدان و ضدالتهابی قوی است که میتواند به کاهش استرس اکسیداتیو و افزایش فعالیت آنزیمی کمک کند. این گونه از ریشهی ارزشمند جینسینگ میتواند در کاهش التهاب عصبی و بهبود عملکرد مغز پس از آسیب نخاعی نقش داشته باشد.
جینسینگ اغلب به منظور کاهش التهاب استفاده می‌شود. محققان معتقدند که جینسنوسید احتمالا میتواند مسیرهای مختلفی را در سیستم ایمنی بدن پیدا کند که به کاهش التهاب کمک می‌کنند.
▪ درمان اختلالات ج.ن.س.ی در آقایان
جینسنوسید موجود در جینسینگ برزیلی، اکسیدنیتریک را از سلولهای لایه‌ی درون رگی آزاد می‌کند. این امر به آرام‌سازی و انقباض عروق خونی در بافت‌های تناسلی کمک می‌نماید؛ درنتیجه موجب درمان اختلالات ج.ن.س.ی در مردان می‌شود. علاوه‌بر این، ریشهی جینسینگ میتواند ترشح هورمون تستوسترون را در مردان تقویت کند.
نتیجه‌ی تحقیقاتی که در سال ۲۰۰۲ در کره انجام شد، نشان می‌دهد که ۶۰ درصد از مردانی که از جینسینگ استفاده می‌کردند، شاهد بهبود در علائم بیماری خود بودند. نتیجه‌ی این تحقیقات که در مجله‌ی انگلیسی Clinical Pharmacology به چاپ رسیده است، از خاصیت جینسینگ قرمز در درمان اختلال عملکرد ج.ن.س.ی خبر داده است.
البته تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شده است. در بررسی اثربخشی جینسینگ قرمز برای درمان اختلال ج.ن.س.ی در آقایان، مشخص شد که تعداد آزمایش‌ها، اندازه‌ی نمونه و کیفیت روشهای تجربی برای اثبات مزایای درمانی مداوم، چندان رضایت‌بخش نیست. درنتیجه، برای اثبات این خاصیت نیز باید تحقیقات و بررسی‌های بیشتری انجام شود.
▪ درمان دردهای قاعدگی
خاصیت آرام‌بخش و ضدالتهابی جینسینگ باعث می‌شود که این ریشه در درمان دردهای قاعدگی نیز نقش داشته باشد. این گیاه همچنین به کاهش تغییرات خلقی، گُر گرفتگی، اضطراب، علائم افسردگی، تعریق شبانه، بی‌خوابی، افزایش وزن، ریزش مو، کج‌خلقی و سایر تغییرات مرتبط با قاعدگی در زنان میان‌سال کمک می‌کند.
▪ تقویت سیستم ایمنی
خواص آنتی‌اکسیدان، ضدآلرژی و ضدمیکروبی جینسینگ دربرابر انواع مختلفی از عفونت‌های میکروبی و باکتریایی همچون مکانیسمی دفاعی عمل می‌کند. درحقیقت، این ریشهی گیاهی میتواند تأثیر واکسن بیماری‌هایی مثل آنفولانزا، ویروس هپاتیت نوع سی، ویروس سین‌سیشیال تنفسی و عفونت روتاویروس را چند برابر کند.
▪ کاهش خستگی
جینسینگ سیبری دارای خواص ضدخستگی و تقویت انرژی است. این گیاه به کاهش درد که یکی از اصلی‌ترین علائم فیبرومیالژیا (سندرم درد اسکلتی عضلانی) به‌شمار می‌رود، کمک می‌کند. جینسینگ همچنین به کاهش التهاب و تثبیت تأثیر سیتوکین‌های التهابی که بعد از شیمی‌درمانی در کودکان ایجاد می‌شود، کمک می‌کند.
▪ کاهش وزن
ترکیبات قدرتمند موجود در مواد شیمیایی جینسینگ در سرکوب اشتها، تقویت متابولیسم و چربی‌سوزی نقش دارند. مصرف جینسینگ خشک یا پودرشده، به‌سرعت میتواند هورمون‌های گرسنگی و میل به غذا خوردن را سرکوب کند و درنتیجه، مانع از افزایش وزن شود.
▪ بهبود عملکرد ریه
جینسینگ در کاهش بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) که به التهاب راه هوایی فوقانی منجر می‌شود، نقش دارد. این بیماری به گرفتگی، خارش بینی و عطسه منجر می‌شود. جینسینگ همچنین میتواند ریه‌ها را از عفونت‌های باکتریایی پاک کند.
▪ پیشگیری از سرطان
ترکیبات آنتی‌اکسیدان، ضدالتهابی، آپوپتوتیک و آنژیوژنیک موجود در جینسینگ باعث شده‌اند تا این ریشهی گیاهی، خاصیت‌های ضدسرطانی داشته باشد. نتیجه‌ی تحقیقی که در این زمینه انجام شده است، نشان می‌دهند که اثربخش‌ترین خاصیت جینسینگ در سرطان کولورکتال (روده‌ی بزرگ) است. این ریشهی ارزشمند در کاهش علائم و جلوگیری از گسترش این سرطان نقش مستقیم دارد. تحقیقات اولیه پیرامون انواع دیگر سرطان‌ها ازجمله سینه، پوست، ریه، کبد و پروستات، از خواص ضدتومور این گیاه خبر می‌دهند.
▪ کاهش سطح قند خون
جینسینگ دارای خواصی است که قند خون را در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کاهش می‌دهد. جینسنوسید موجود در این گیاه همچنین بر تولید انسولین و بهبود مقاومت به انسولین در بدن نقش دارد. البته برای اثبات این خاصیت ریشهی جینسینگ و تأثیر درمانی آن بر بیماری دیابت، باید تحقیقات بیشتری انجام شود. محققان در بررسی‌های مختلف متوجه شده‌اند که چه مقدار از این گیاه در درمان این بیماری مؤثر است.
▪ پیشگیری از آنفولانزا
نتایج تحقیقاتی که در زمینه‌ی اثرات جینسینگ روی موش‌های آزمایشگاهی انجام شد، نشان می‌دهند که این ریشهی ارزشمند میتواند در پیشگیری از آنفولانزا و ویروس سین‌سیشیال تنفسی (RSV) نقش داشته باشد.
در بررسی‌های مختلف مشخص شد که عصاره‌ی جینسینگ قرمز میتواند وضعیت سلولهای اپی‌تلیالی (بافت پوششی) را که تحت تأثیر ویروس آنفولانزا قرار گرفته‌اند، بهبود بخشد. البته تحقیقات بعدی که در این زمینه انجام شدند، نتایج امیدوارکننده‌ای را به همراه نداشته‌اند.
▪ جلوگیری از روند پیری
کاهش روند پیری یکی از دلایلی است که جینسینگ را در سراسر جهان، به یکی از ارزشمندترین گیاهان تبدیل کرده است. خواص آنتی‌اکسیدان این گیاه، مانع از تأثیر منفی رادیکال‌های آزاد در بدن می‌شود؛ این رادیکال‌ها می‌توانند آسیب‌های سلولی را به همراه داشته باشند.
▪ بهبود سلامت موها
یکی از کربوهیدرات‌های طبیعی موجود در جینسینگ مستقیما با جلوگیری از آلوپسی و الگوی طاسی مردانه در ارتباط است. استفاده‌ی موضعی از پماد جینسینگ یا مصرف ادویه‌ی آن میتواند سلامت فولیکول‌های مو را بهبود بخشد، از شوره‌ی سر جلوگیری کند و مانع از ریزش مو شود.
▪ محافظت از پوست
جینسینگ به ضدعفونی کردن و تقویت ایمنی پوست کمک می‌کند. این ریشهی گیاهی با تحریک جریان خون در بدن، مخصوصا در نواحی سلولهای پوستی، به جوان‌سازی پوست و آبرسانی به آن کمک می‌کند.
▪ تقویت سلامت قلب
مطالعات مقدماتی نشان داده‌اند که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در جینسینگ می‌توانند از آسیب‌های میوکاردیال و سایر بیماری‌های مزمن قلبی جلوگیری کنند.
▪ کاهش کلسترول
نتیجه‌ی مطالعات مقدماتی نشان می‌دهند که جینسینگ قرمز چینی در کاهش سطح سرمی کلسترول نقش دارد.
عوارض جانبی جینسینگ
جینسینگ ادویه‌‌ای بسیار قدرتمند است که میتواند واکنش‌های منفی مختلفی را در بدن ایجاد کند. البته تمامی عوارض جانبی این گیاه شناخته نشده‌اند. مصرف جینسینگ بی‌خطر است؛ بااینحال میتواند عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
خشکی دهان، سردرد، سرگیجه، تاری دید؛
ناراحتی معده، اسهال؛
واکنش‌های آلرژیک، واکنش‌های پوستی؛
افزایش ضربان قلب، فشارخون بالا؛
حالت عصبی، بی‌خوابی و در موارد جدی‌تر، بی‌قراری و توهم؛
اِدِم یا احتباس آب (ناشی از تجمع آب در سیستم گردش خون)؛
تداخل در عملکرد داروها (داروهای دیابت، ضدافسردگی، مورفین، محرک‌ها و غیره)؛
مصرف بیش از اندازه‌ی جینسینگ میتواند به سندروم سوءمصرف جینسینگ منجر شود. این سندروم ممکن است مشکلاتی نظیر حساسیت سینه، خونریزی دستگاه تناسلی، مسمومیت کبدی، افزایش فشارخون، تشنج، حمله‌‌ی ناگهانی بیماری و سمیت تناسلی را به همراه داشته باشد.
نکته: مصرف این ریشهی گیاهی به زنان باردار و شیرده توصیه نمی‌شود. این احتمال وجود دارد که برخی از زنان دچار تورم سینه و خونریزی واژن شوند.
لازم‌به‌ذکر است که همه چیز باید به اندازه مصرف شود؛ بنابراین توصیه می‌شود که مصرف این گیاه را بیش از سه ماه ادامه ندهید. قبل از مصرف خوراکی یا موضعی این گیاه حتما با پزشک مشورت کنید.
▪ نکات مهم
پزشکان توصیه می‌کنند که جینسینگ را با نوعی از داروهای ضدافسردگی به نام مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs) ترکیب نکنید. ترکیب این دارو با جینسینگ میتواند به رعشه و حالت‌های عصبی منجر شود.
جینسینگ میتواند آثار فشارخون، دیابت و داروهای قلبی مثل نیفدیپین را تغییر دهد. بنابراین، هرگز داروهای قلبی را هم‌زمان با جینسینگ مصرف نکنید.
مصرف هم‌زمان این گیاه با داروهای رقیق‌کننده‌ی خون مثل آسپرین و وارفارین میتواند خطر خونریزی را افزایش دهد.
جینسینگ همچنین میتواند اثر کافئین و سایر محرک‌ها را تشدید کند که احتمالا به تسریع ضربان قلب، تعریق و بی‌خوابی منجر می‌شود. علاوه‌بر این، جینسینگ در از بین بردن تأثیر مورفین نیز نقش دارد.
▪ انواع جینسینگ
گونه‌ی واقعی گیاه جینسینگ همان گونه‌ای است که در آمریکا و آسیا یافت می‌شود و در آن جینسنوسید فعال وجود دارد. بااینحال گیاهان دیگری نیز وجود دارند که از خانواده‌ی جینسینگ محسوب می‌شوند و خواص مشابهی دارند.
جینسینگ آسیایی (جینسینگ Panax): این گونه‌ی گیاهی به‌عنوان جینسنگ قرمز کرهای یا جینسنگ جنوب چین شناخته می‌شود.
جینسینگ آمریکایی (Panax quinquefolius): این گیاه در مقایسه با جینسینگ آسیایی، ملایم‌تر است اما خواص درمانی فراوانی دارد.
جینسینگ سیبری (Eleutherococcus senticocus): این گیاه حاوی مقادیر زیادی از الوتروسید است که خواصی مشابه با جینسنوسید دارد.
جینسینگ هندی (Withania somnifera): این گیاه با نام اشواگاندا شناخته می‌شود که کاربردهای فراوانی در طب سنتی هندی یعنی آیورودا دارد.
جینسینگ برزیلی (Pfaffia paniculata): این گونه‌ی گیاهی با نام ریشهی سوما شناخته می‌شود.
