▪ برنامه‌ریزی کنید
اوقات فراغت زمانی برای شما مفید خواهد بود که کاملا واضح و روشن بدانید چگونه می‌خواهید از آن استفاده کنید. در واقع تنها کسی که می‌داند شما از چه چیز لذت می‌برید، خودتان هستید و فقط با انتخاب شما این زمان می‌تواند مفید باشد. روی کارهایی تمرکز کنید که واقعا دوست دارید و احساس رضایت و خشنودی به شما می‌دهد.
کار مفید را برای خود تعریف کنید. استراحت، رویاپردازی و حتی بیکاری، اگر به حس خوب و رضایت شما از زندگی منجر شوند؛ همه فعالیت‌های مفیدی هستند.
فهرستی تهیه کنید؛ از آرزوهای همیشه خود در زندگی و کارهایی که به شما احساس آرامش، مفید بودن، جوانی، شادی و رضایت میدهند و آن‌طور که دوست دارید فعالیت‌هایتان را اولویت‌بندی کنید.
با داشتن برنامه می‌دانید قرار است روزتان چگونه بگذرد و در نتیجه از تمام وقت خود استفاده‌ی بهینه می‌کنید.
▪ از اوقات فراغت خود در برابر استرس محافظت کنید
اگر بیش از حد به فکر مفید سپری کردنِ این اوقات باشید، دچار اضطراب می‌شوید و این زمان ارزشمند را از دست خواهید داد. اوقات فراغت برای بازیابی انرژی از دست رفته و بازسازی جسم و روح شماست. باید آزاد و رها و با آسودگی خاطر از تمام این لحظات استفاده کنید؛ بنابراین آن را فقط به خود اختصاص دهید و در فعالیت‌های مورد علاقه‌تان غرق شوید. خود را از کارتان جدا و دنیای مجازی را تعطیل کنید. تلفن و موبایل، تماشای تلویزیون، کار با کامپیوتر و پاسخ دادن به ایمیل‌ها و پیام‌ها آرامش شما را برهم می‌زنند و استرس ایجاد می‌کنند؛ در عوض این زمان را به خیال‌پردازی و فکر کردن به رویاها و هدف‌هایتان در زندگی اختصاص دهید.
استفاده از برنامه‌های خودآموز کامپیوتر برای یادگیری زبان، مطالعه‌ی کتاب، نوشتن داستان کوتاه یا نمایش‌نامه، کارهای دستی، عکاسی، آشپزی یا یادگرفتن یک کار جدید می‌تواند حس مفید بودن را به شما القا کند و باعث کاهش استرس روزمره‌تان شود.
▪ دایره‌ی فعالیت‌های خود را وسیع و ماجراجویی کنید
الان وقت آن است که از این زمان استفاده کنید و کارهایی را انجام دهید که همیشه در زندگی به آنها علاقمند بودید، ولی به بهانه‌ی نداشتن وقت کافی، هیچوقت سراغ آنها نرفتید.
یک راه عالی برای استفاده‌ی مفید از اوقات فراغت، کشف چیزهای جدید است. کارهایی را تجربه کنید که تا به حال انجام نداده‌اید. بدین ترتیب اوقات فراغت شما به مسیری برای خودشناسی تبدیل شده و به رشد شما منجر می‌شود. علاوه بر این باعث می‌شود به گسترش آگاهی‌ها و پاسخ دادن به حس کنجکاوی خود علاقمند بمانید.
به سراغ انجام کارهایی بروید که ۱۰ سال پیش به آنها علاقمند بودید؛ خواهید دید انجام آنها چه احساس متفاوتی به شما می‌دهد و چه اتفاقات جالبی را رقم خواهد زد.
از چالش تازه کردن علاقه‌مندی‌های خود لذت ببرید و به دنبال فعالیت‌ها و تجربه‌هایی باشید که شما را هیجان‌زده و پُرانرژی می‌کند.
▪ به دیگران کمک کنید
زمانی از اوقات فراغت خود را به شرکت در امور خیرخواهانه اختصاص دهید. این کار علاوه بر اینکه احساس مفید بودن به شما می‌دهد، دربردارنده‌ی لذتی است که با هیچ لذت دیگری قابل مقایسه نیست و گاهی بیشتر از کارهایی که برای راضی کردن خود می کنیم، ما را خوشحال می‌کند.
کمک به دیگران می‌تواند به شکل کار داوطلبانه در یک مؤسسه‌ی خیریه باشد یا کمک به یک دوست برای موفقیت در انجام کارش باشد. این کار را در مکان‌ها و زمان‌های مختلف انجام دهید تا در تجربه‌ها، افرادی که ملاقات می‌کنید و مهارت‌هایی که کسب می‌کنید تنوع ایجاد شود.
▪ زندگی خود را جمع‌وجور و پاکسازی کنید
اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که دوروبرتان را با وسایل غیرضروری پُر کرده‌اید؛ این اوقات بهترین زمان برای رها شدن از آنها است. جمع‌وجور کردن و نظافت این وسایل وقت قابل توجهی می‌گیرد. وسایل خود را بیشتر و دقیق‌تر بررسی کنید. لوازم غیرضروری را جمع‌آوری و به افراد محتاج اهدا کنید. با خلاص شدن از آنها وقت آزاد بیشتری به دست می‌آورید.
▪ یادگیری را کنار نگذارید
یادگیری یک لذت است. لذت مطالعه و یادگیریِ بدون فشار و فارغ از دلایل همیشگی (مثل یادگیری برای کسب نمره، نگه داشتن شغل یا ترفیع) را با هیچ توجیهی نباید از خود دریغ کرد.
هنگامی که با توجه به علاقه‌ی خود و صرفا برای کسب لذت، موضوعی را برای یادگیری انتخاب کنید، می‌توانید از آن لذت ببرید. این نوعِ یادگیری، ممکن است بی‌ارتباط با امور روزانه باشد؛ با این حال مطمئن باشید برایتان مفید خواهد بود، چون توانایی شما را برای درک بهتر جهان بالا می‌برد و باعث می‌شود با دید تازه‌ای به امور نگاه کنید و در فعالیت‌های روزانه به راه‌حل‌های جدید و خلاقانه دست یابید. علاوه بر این شما را به مهارت‌های جدید مجهز می‌کند که ممکن است در آینده به کارتان بیاید.
▪ به فعالیت‌هایی مانند آشپزی، باغبانی، نقاشی، کارهای دستی و… مشغول شوید
اوقات فراغت بهانه‌ی خوبی است که به سرگرمی و وقت‌گذرانی بپردازید. سرگرمی‌ها به شما فرصت میدهند ذهن خود را فعال نگه دارید و خلاق باشید، اطلاعات خود را گسترش دهید، مهارت‌هایتان را بهبود ببخشید، تمرکز کنید و سخت‌کوش باشید. به علاوه هنگامی که در پیچیدگی‌های کار غرق می‌شوید احساس مفید بودن دارید و از وجود خود لذت می‌برید.
از آشپزی و باغبانی لذت ببرید. این فعالیت‌ها بسته به نگاه شما می‌توانند مسئولیتی خسته‌کننده و مشکل یا نوعی سرگرمی و تفریح تلقی شود که حس خوبی به شما می‌دهد.
کتاب آشپزی را باز کرده و غذاهای جدید را امتحان کنید؛ یا داخل یخچال و کابینت‌ها را نگاه کنید و به دنبال دستورِ غذایی با مواد اولیه‌ی موجود باشید.
انجام امور باغبانی و پرورش گیاهان نیز تجربه‌ای لذت‌بخش است. باغچه را دوباره بیارایید یا گیاهان آن را تغییر دهید. کاکتوس‌ها گیاهان شگفت‌انگیزی هستند که هم گل‌های زیبا و هم طول عمر زیادی دارند. می‌توانید کاشت گیاهانی را امتحان کنید که سریع رشد می‌کنند یا در پخت‌و پز قابل استفاده هستند.
کارهای دستی از دیگر سرگرمی‌های مفیدی است که می‌توانید در اوقات فراغت انجام دهید. با صرف وقت برای کارِ دست‌ساز، احساس خوبی درباره‌ی خود و توانایی‌هایتان به دست می‌آورید.
▪ وقت بیشتری را با حیوانات خانگی بگذرانید
حیوانات همدم فوق‌العاده‌ای برای پر کردن اوقات فراغت هستند. کاهش استرس و آرامش، احساس امنیت، فعالیت بیشتر و عدم احساس تنهایی از مزایای داشتن حیوان خانگی است. حیوانات به مراقبت دائم و منظم احتیاج دارند و شما مجبور می‌شوید برای کارهای روزمره‌ی خود برنامه‌ریزی داشته باشید تا زمانی را به وی اختصاص دهید.
اگر تا به حال حیوان خانگی نداشته‌اید، وقت آن است که به فروشگاه حیوانات محل زندگی خود سری بزنید و مسئولیت نگهداری یکی از آنها را به عهده بگیرید. با این کار علاوه بر اینکه نیازهایش را برطرف کرده و زندگی او را نجات می‌دهید، از پیوند عمیق و پایداری که بین شما ایجاد می‌شود و وقت‌گذرانی با او لذت می‌برید.
▪ به معنویات توجه کنید
اوقات فراغت بهترین زمان برای تمرکز بر معنویت است. فارغ از اینکه شما فردی مذهبی هستید یا نه، معنویت قسمت مهمی از زندگی انسان است و توجه به این بخش از وجودتان، از مفیدترین کارهایی است که می‌توانید برای خود انجام دهید. هر روز زمانی را به انجام اموری اختصاص دهید که به ارتقا معنویت کمک می‌کند.
برای بالا بردن جنبه‌ی معنوی وجودتان، اندیشیدن به هدف زندگی و ساختن تصویر مناسب‌تری از آن در ذهن کارهای مختلفی می‌توانید انجام دهید. برای مثال فعالیت‌های داوطلبانه یا خدمات اجتماعی، دعا کردن، مطالعه‌ی کتاب‌های الهام‌بخش، قدم زدن در طبیعت، تفکر در سکوت و شرکت در فعالیت‌های مذهبی.
مدیتیشن (فن تسلط بر ذهن) هم به آرامش ذهن و جسم شما کمک شایانی می‌ٰکند. ذهن همواره پُر است از هیاهوی افکار، آرزوها، خاطره‌ها، هیجان‌ها و زمزمه‌های معمول که اثرات منفی آنها غیرقابل انکار است.
بیست دقیقه در مکانی آرام بنشینید و نفس بکشید. بر نحوه‌ی تنفس خود تمرکز کنید، تا ۱۰ بشمارید و سپس از ابتدا شروع کنید. در ذهنتان تصویری آرام‌بخش و زیبا تجسم کنید. ذهن شما زمانی آرام می‌گیرد که هیچ فکری در آن وجود نداشته باشد. بعد از چند هفته، تأثیرات مثبت تمرکز بر معنویت از قبیل آرامش بیشتر و تمرکز بهتر را کاملا احساس خواهید کرد.
▪ روابط اجتماعی و تعاملات خود را افزایش دهید
خود را از دیگران پنهان نکنید. دیدن دوستان از بهترین و هیجان‌انگیزترین کارهایی است که می‌توانید در اوقات فراغت انجام دهید. در دسترس باشید و با دوستان و اقوام بیشتر وقت بگذرانید. روابط اجتماعی به اندازه‌ی تنهایی و خلوت با خود، برای شما لازم است. با شرکت در اجتماعات مختلف این فرصت را پیدا می‌کنید که لحظه‌های خوبی داشته باشید، افکارتان را با دیگران در میان بگذارید؛ از تعامل با آنها انرژی بگیرید و از هجوم افکار منفی و مزاحم در امان بمانید. حتی اگر زیاد مشتاق نیستید که روابط اجتماعی داشته باشید، زمان کوتاهی را در طول هفته به این کار اختصاص دهید.
