قصد ما در این یادداشت پرداختن به نیازهای_روانی در هفت سال ابتدای زندگی است. چرا که این دوره مهمترین دوره زندگی یک انسان است و اگر به درستی شکل نگیرد در بزرگسالی مشکلات عدیدهای راه به همراه خواهد داشت. پس به برخی از این نیازها میپردازیم تا با علم به آن پاسخی مناسب به فرزند خود ارائه دهیم:
▪ ثبات و امنیت
یک کودک از زمانی که دور و برش را تشخیص میدهد نیاز به داشتن ثبات و امنیت دارد. این ثبات و امنیت هم در مسائل مادی مهم است و هم در مسائل روانی. یک کودک باید از خطر دور باشد، شبها با خیال راحت بخوابد، نگران فردایش نباشد، استرس از دست دادن چیزی را درک نکند و از همه مهمتر زندگی همراه با آرامشی داشته باشد.
داشتن محل سکونت ثابت و بیدغدغه، روابط خانوادگی سالم و دارای چهارچوب مناسب و نداشتن ترس از ترک والدین به نوعی باعث آرامش و ثبات خواهد شد.
▪ احترام
با این فرض که کودک سن و سالی ندارد و متوجه اطرافش نمیشود گاهی رفتاری از ما والدین سر میزند که در روحیه او اثر منفی گذاشته و باعث کم شدن عزت نفس او میشود. به طور مثال در جمعی نشستهاید که برای همه چای میآورند اما کسی به کودک نه چایی تعارف میکند و نه حتی میپرسد آیا میل به چای دارد یا نه. این مقوله که احترام نام دارد اگر در مورد کودک اجرا نشود یعنی به نیاز او اهمیتی داده نشده است.
کودک باید احترام ببیند تا در آینده فرد محترمی شود. سلام کردن به او، نظر خواهی از او و اهمیت دادن به سلیقه و علایقی که دارد به معنای احترامی است که باید به آن پاسخ داده شود. وقتی شما به فرزند خود احترام میگذارید در حقیقت در حال پاسخ به یکی از نیازهای مهم مانند نیاز او به غذا هستید؛ یعنی این امر تا این حد مهم و ضروری است. عزت نفس و اعتماد به نفس دو مولفهای است که از این گزینه حاصل میشود البته باید مراقب چهارچوب و میزان آن باشید تا دچار زیادهروی نشوید.
▪ عشق
تا زمانی که فرزند شما این حس را از والدینش درک نکند نمیتواند به گزینههای بالا دست پیدا کند. عشق اطمینانی را در قلب فرد ایجاد میکند که پای او را روی زمین محکم کرده و دل او را به زندگی قرص مینماید؛ حال چه زمانی که کودک عشق والدین به خود را درک میکند و چه زمانی که به آنها عشق میورزد. پس اینجا وظیفه شماست فرزند خود را عاشقانه دوست بدارید و این عشق را با زبان و محبت کلامی، قربان صدقه رفتن و تکرار “دوستت دارم” نشان دهید تا وجود فرزندتان از چنین نیازی بینیاز شود.
▪ شکوفا شدن
یکی دیگر از نیازهای اصلی هر انسانی شکوفا شدن استعدادها و تواناییهای اوست البته به شرط آنکه در سن و سال کودکی توسط پدر و مادر شناسایی و در مسیری درست قرار بگیرد. در اینجا باز هم وظیفه شماست که با بازیهایی که با فرزند خود انجام میدهید و یا با شعرها و قصههایی که برایش میخوانید، استعدادیابی کرده و ببینید او توانایی حضور در چه زمینه و فعالیتیهایی را دارد.
این کشف از این رو یک نیاز است که با پاسخ به آن، کودک در مسیر درست زندگی قرار گرفته و تکلیفش را برای آینده مشخص میکند و از همه مهمتر اینکه میداند در زندگی خود چه باید بکند و تمرکز و تلاشش را در چه راستایی هزینه نماید.
▪ استقلال نسبی
از دیگر نیازهای روانی کودک تجربه کردن استقلال البته به صورت نسبی است. متاسفانه برخی از والدین شخصیت مجزایی برای فرزند خود قائل نیستند و هر آنچه خودشان دوست دارند و ترجیح میدهند را به کودک تحمیل میکنند آن هم با این بهانه که ما خیر و صلاح او را میخواهیم. این در حالی است که خیلی از مهارتهای کودک در داشتن استقلال آنها بروز و ظهور مییابد.
فراموش نکنید فرزند شما باید این حس را داشته باشد که از طرف شما پذیرفته است و هرگز خلاف آن اتفاق نمیافتد. نیاز به دیدن شدن در کودک اگر توسط شما تامین نشود در خردسالی و نوجوانی توسط افراد بیصلاحیت تامین خواهد شد. ضمن اینکه یادآور میشویم یک کودک نیازی به نام اجتماعی شدن هم دارد که با بودن در کنار دوستانش و شرکت در بازیهای جمعی یا کلاسهای آموزشی و تفریحی قابل پاسخگویی است.
اما شاید برایتان این سوال پیش آمده باشد چرا در اینجا به نیازهای جسمی و فیزیولوژیکی اشاره نکردیم. پاسخ ما این است هر چه باشد شما به عنوان یک مادر و حتی از روی غریزه میتوانید تشخیص بدهید چه زمانی فرزندتان گرسنه است و چه زمانی نیاز به خواب دارد اما نیازهای روانی پیچیدهتر از آن است که به حس مادری اکتفا شود. پس تا جایی که میتوانید به نیازهای کودکتان پاسخ شایسته بدهید.