راهکارهایی برای علمی برای اینکه شب ها بهتر بخوابیم
۱- میزان واقعی نیازتان به خواب را تعیین کنید
برنامه‌ی کاری روزانه‌ی اغلب ما اصلا طبیعی نیست. این برنامه‌ها معمولا عادات طبیعی خواب (کرونوتایپ) ما را نادیده گرفته و به جای عادات فردی، ما را به سوی عادات اجتماعی و کاری خواب سوق می‌دهند. این برنامه‌ها سرشار از استرس و فشار کاری هستند، و نباید فراموش کنیم که اضطراب، می‌تواند روند طبیعی خواب را با مشکل مواجه کند.
بنابراین دفعه‌ی بعد که چند روز تعطیلی مداوم داشتید، سعی کنید شب‌ها به محض احساس خستگی و خواب‌آلودگی به رختخواب بروید و صبح‌ها هم هرگاه احساس کردید به اندازه‌ی کافی خوابیده‌اید و شاداب هستید از بستر برخیزید. این روند را چند روز ادامه دهید، چرا که بدن شما به چند روز زمان نیاز دارد تا بتواند چرخه‌ی طبیعی خواب خود را بازیافته و نیاز خود را به شما اعلام کند. معمولا پس از چند روز، همانند اغلب افراد سالم، با ۷ تا ۹ ساعت خواب احساس شادابی می‌کنید.
عادات دیگر خود را هم بررسی کنید. آیا شما هم از آن دسته افرادی هستید که تا لحظه‌ی رفتن به اتاق خواب در حال تماشای تلویزیون هستند؟ آیا پیش از اینکه بخوابید به بدن مهلت می‌دهید که برای خواب آماده شود؟ آیا دیروقت غذا می‌خورید؟ این‌ها عاداتی هستند که اگر می‌خواهید خوابی آسوده داشته باشید باید اصلاح شوند و عادت‌ها تا شناخته نشوند، اصلاح نمی‌شوند.
۲- زمانی را برای رفتن به رختخواب تعیین کنید و آن را تغییر ندهید
تصمیم نگیرید که شب‌ها «هرچه زودتر» به رختخواب بروید، چرا که این هدفی عالی و البته مبهم است و رسیدن به آن تقریبا غیرممکن است. آیا قصد دارید هر روز راس ساعت ۷ صبح از خواب بیدار شوید و تعطیلات چند روزه‌ای که گفتیم نشان داد که شما به ۸ ساعت خواب شبانه نیاز دارید؟ پس شما باید ساعت ۱۱ در رختخواب باشید. سعی کنید که به این برنامه وفادار مانده و آن را تغییر ندهید، اما اگر گهگاهی از آن عقب افتادید نگران نباشید و مجددا از شب بعد آن را طبق روال همیشگی ادامه دهید. استثنا همیشه وجود دارد. مهم این است که این استثناها زیاد نشوند.
۳- قوانینی برای آینده وضع کنید
از آن‌جا که اکنون دیگر به عادات منفی خود توجه ویژه‌ای دارید، می‌توانید شروع به بازسازی روال عادی خواب خود کنید و بدین ترتیب به بدن خود یاد بدهید که بخوابد. برای خود قوانینی وضع کنید که در صورت اجرای آن‌ها راحت‌تر به خواب می‌روید. مثلا هنگام خواب، چراغ‌ها باید خاموش باشند یا تلویزیون باید یک ساعت پیش از رفتن به رختخواب خاموش باشد.
هشدار: هرگز در رختخواب فعالیت‌های مربوط به کار خود را انجام ندهید، ایمیل چک نکنید و به حساب‌های خود در شبکه‌های اجتماعی سر نزنید. اگر رختخواب و کار خود را به هم مرتبط یا وابسته کنید، استراحت کردن در آن‌جا بسیار دشوارتر خواهد شد.
یک جمله‌ی قدیمی و کاملا درست وجود دارد که می‌گوید: «رختخواب خود را برای خواب از پیش رزرو کنید». یعنی پیش از رفتن به رختخواب کاملا آماده باشید و برای خواب خود مقدمه بچینید. پایبند ماندن به این ایده ممکن است بسیار دشوار باشد و نیازی هم نیست حتما این کار را انجام دهید، اما حداقل کاری که ما از شما می‌خواهیم این است که به جز فعالیت‌های آرامش‌بخش، کار دیگری در رختخواب نکنید.
۴- حداقل ۳۰ دقیقه پیش از خواب، لپتاپ و گوشی موبایل را کنار بگذارید
این توصیه‌ای است که اغلب معتادان تکنولوژی دوست دارند از زیر بار اجرایش در بروند، اما فراموش نکنید که اجرای آن تاثیر فوق العاده‌ای بر کیفیت خوابتان خواهد داشت. نور آبی ساطع شده از صفحه‌نمایش ابزارهای هوشمند، برای مغز تداعی‌کننده‌ی نور خورشید است و موجب می‌شود مغز، ترشح هورمون ملاتونین را متوقف کند. ملاتونین هورمون بسیار مهمی است که ریتم خواب شبانه‌روزی شما را تنظیم کرده و مغز با ترشح آن، به بدن پیام آماده باش برای خواب را می‌دهد.
ایجاد اختلال در چرخه‌ی طبیعی شبانه روزی بدن، نه تنها می‌تواند موجب کاهش کیفیت خواب شود، بلکه می‌تواند در درازمدت آثار سویی همچون مشکلات بینایی، افسردگی و حتی سرطان را در پی داشته باشد. پس محض سلامتی خودتان هم که شده آن تلفن همراه دردسرساز را کنار بگذارید.
۵- ۳۰ دقیقه تا یک ساعت پیش از رفتن به رختخواب استراحت کنید
ممکن است بگویید که خود خواب نوعی استراحت است، اما برای ثابت کردن صحت این حرف، توجه شما را به توصیه‌های پیش از خواب، از «بنیاد ملی خواب ایالات متحده» جلب می‌کنیم:
به مطالعه‌ی یکی از کتب یا مجلات مورد علاقه‌ی خود بپردازید. فقط مطمئن شوید که این فعالیت، کاری نیست.افکارتان را بنویسید.
متخصصان معتقدند که نوشتن در شب می‌تواند موجب کاهش اضطراب و فشار روحی شود. صرف کردن تنها چند دقیقه در شب برای نوشتن روی «کاغذ»، موجب افزایش بازدهی کار در طول روز، کاهش استرس و کمتر شدن علائم افسردگی می‌شود.
کارهای بهداشتی خاصی که به مغزتان پیام آماده‌باش برای خواب را می‌دهند انجام دهید. مثلا نخ دندان بکشید یا صورتتان را بشویید.
تفکر عمیق (مراقبه) را امتحان کنید. مطالعات نشان می‌دهند که تمرکز موجب کاهش استرس شده و سلامت روانی را افزایش می‌دهد. اگر به چیزی نیاز دارید که شما را به خواب ببرد، مرکز تحقیقات دانشگاه کالیفرنیا، گزینه‌هایی از مراقبه‌های قابل دانلود گرد هم آورده است، که یکی از آن‌ها مخصوص اجرا در رختخواب است. این مراقبه‌ها را می‌توانید از اینجا دانلود کنید.
۶- صبح‌ها دکمه‌ی چرت (Snooze) ساعت را فشار ندهید
محققان می‌گویند که با فشار دادن دکمه‌ی چرت ساعت و خوابیدن مجدد، تنها بر خستگی خود می‌افزایید و حتی اگر موفق شوید به یک خواب سنگین فرو بروید، به زمان بسیار بیشتری برای بیدار شدن و احساس شادابی نیاز خواهید داشت. همه‌ی ما تجربه‌ی این کار را داشته‌ایم و می‌توانیم ادعای این دانشمندان را تصدیق کنیم.
۷- صبح‌ها پس از بیدار شدن کمی ورزش کرده و آفتاب بگیرید
ورزش صبح‌گاهی موجب بیدار شدن کامل بدن از خواب شده و تابش نور خورشید بر صورت نیز موجب توقف ترشح ملاتونین و رهایی از خواب‌آلودگی شده و به بدن شما کمک می‌کند که روند تولید ملاتونین را بهبود بخشیده و این هورمون را برای شب بعد، هنگامی که به رختخواب وارد می‌شوید ذخیره کند.
یک چرت عصرگاهی هم می‌تواند برای سرحال شدنتان مفید باشد، اما نباید آن را خیلی طولانی کنید.این روش‌ها برای افراد عادی جوابگو هستند، اما ممکن است افراد کم‌خواب و کسانی که دارای اختلالات خواب هستند نتوانند از آن‌ها بهره جویند. خوشبختانه محققان برای این افراد نیز روش‌هایی را توصیه کرده‌اند که این افراد با عمل به آن‌ها می‌توانند چرخه‌ی روزانه و برنامه‌ی خواب خود را به تدریج بهبود بخشند. این توصیه‌ها را در زیر با هم مرور می‌کنیم.
۸- از خوابیدن نترسید
قطعا گفتن این جمله از عمل کردن به آن راحت‌تر است، اما افرادی که با وحشت با شب روبرو می‌شوند و تا صبح به ساعت خود نگاه می‌کنند، با این نوع تلاش برای خوابیدن، احساسات منفی همچون ترس، اضطراب و خشم را در خود گسترش می‌دهند. این روند می‌تواند در نهایت منجر به بی‌خوابی مزمن شود.
نوعی درمان به نام درمان از طریق کنترل محرک، به دنبال از بین بردن این مشکلات است. پس از طی این درمان می‌توانید به راحتی با رختخواب خود ارتباط برقرار کنید و نیازی به کارهای اضافی برای خوابیدن نخواهید داشت. پزشکانی که از این رویکرد درمانی برای معالجهی افراد مبتلا به بی‌خوابی یا کم‌خوابی استفاده می‌کنند، به این افراد توصیه می‌کنند که از نگه داشتن ساعت در اتاق خواب خودداری کنند. آن‌ها همچنین به این افراد توصیه‌ی اکید می‌کنند که وقتی خوابشان نمی‌آید به رختخواب وارد نشوند.
انستیتوی پزشکی خواب اوهایو به بیماران توصیه می‌کند که به خاطر داشتن یک شب بد، همه‌چیز را فاجعه بار نپندارند و سعی کنند شب‌های بعد با آرامش به رختخواب بروند. به جای اینکه به بد بودن فردای خود به خاطر خستگی ناشی از بی‌خوابی امشب فکر کنید، بهتر است به این فکر کنید که همین خستگی فردا می‌تواند موجب شود که شب بعد با آرامش کامل بخوابید.
۹- تمرین استراحت کنید
وقتی نگران هستید که نمی‌توانید بخوابید، بدن شما شروع به تولید هورمون‌های استرس کرده و همین هورمون‌ها خود موجب می‌شوند که بدن بسیار سخت‌تر و دیرتر از این شرایط نگرانی و استرس خارج شود. در این گونه مواقع، آموزش آرامش به بدن با استفاده از تکنیکی به نام استراحت ماهیچه‌ای تصاعدی، یا مراقبه، می‌تواند بسیار کارساز باشد.
استراحت ماهیچه‌ای تصاعدی بدین صورت است که به ترتیب و به آرامی روی استراحت و آرام کردن تک تک اعضای بدن خود تمرکز می‌کنید. رفیع لتزر یکی از نویسندگان وبسایت Tech Insider است. او مراقبه‌های مخصوص خوابی که در برنامه‌ی Buddhify App موجود هستند را نخستین درمان خوبی می‌داند که تاکنون برای معالجهی بی‌خوابی‌‌های مزمن خود یافته است.
۱۰- طرز فکر خود را در مورد خواب عوض کنید
این یک راهکار دو قسمتی است. بخش شناختی این راهکار، شامل تغییر دیدگاه مردم در مورد بی‌خوابی‌شان است. در بسیاری از موارد، افرادی که نگران توانایی خوابیدنشان هستند، تمایل دارند که مشکل را بسیار بزرگ‌تر از آنچه که هست نشان دهند. به همین دلیل آن‌ها زمان خواب شب خود را بسیار کمتر از مدت زمانی می‌دانند که واقعا در خواب بوده‌اند. تغییر این نگرش‌های منفی می‌تواند شماری از پریشانی‌های خاطر این افراد را کاهش دهد.
برای تغییر رفتار، متخصصان پیشنهاد می‌کنند که بیماران تمرین استراحت و درمان از طریق کنترل محرک‌ها که در بالا گفته شد را با هم تلفیق و اجرا کنند. فراهم کردن یک محیط مساعد همانند یک اتاق تاریک، خنک و ساکت برای خواب نیز می‌تواند در کاهش اختلالات خواب بسیار موثر باشد.
۱۱- اگر نمی‌توانید بخوابید، از رختخواب خارج شوید
این راهکار بسیار ساده است. اگر نمی‌توانید بخوابید، سعی نکنید که در رختخواب مانده و برای خوابیدن بیهوده تلاش کنید. بهتر است در این گونه مواقع از رختخواب خارج شوید. اگر بیش از ۲۰ دقیقه است که در رختخواب دراز کشیده‌اید و هنوز خوابتان نبرده است، برخیزید و به دنبال انجام کاری دیگر بروید. از لپتاپ و گوشی خود استفاده نکنید و به تماشای تلویزیون ننشینید، چرا که همه‌ی این دستگاه‌ها می‌توانند مشکلات خواب شما را تشدید کنند.
کارشناسان معتقدند که بیرون ماندن از رختخواب در شرایطی که خوابتان نمی‌برد، چرخه‌ی اتصال رختخوابتان با افکار منفی را در ذهنتان متوقف می‌کند و موجب می‌شود شب‌های دیگر، حس بدی نسبت به خوابیدن نداشته باشید. ضمنا محرومیت شما از خواب امشب به دلیل بیرون ماندن از رختخواب، موجب تجربه‌ی خوابی راحت‌تر در شب بعد خواهد شد.
۱۲- دست از تلاش برای خوابیدن بردارید
شاید باور نکنید، اما حقه‌هایی که افراد عامی به شما یاد می‌دهند تا با آن‌ها خود را بخوابانید، در واقع موجب بیدار نگه‌داشتن شما می‌شوند، زیرا برای انجام آن‌ها مغز باید بیدار مانده و فعالیت‌هایی انجام دهد. مطالعات نشان داده است که اگر افراد بی‌خواب، هنگام دراز کشیدن در رختخواب از بیداری خود راضی بوده و برای خوابیدن تلاش نکنند، بسیار راحت‌تر به خواب فرو رفته و خواب بهتری را هم تجربه می‌کنند.
متخصصان می‌گویند این امر به این دلیل است که تلاش برای بیدار ماندن (بدون نگاه کردن به نمایشگر گوشی و لپتاپ یا انجام هر کار دیگری)، اضطرابی را که افراد هنگام تلاش برای به خواب رفتن تجربه می‌کنند کاهش می‌دهد. بنابراین در رختخواب ریلکس باشید و سعی نکنید به زور خودتان را بخوابانید، چون این کار تاثیر معکوس دارد.
