بسته به شرایط، معمولا مصرف داروهای مُسکن و مقدار زیادی آب برای دفع سنگ کلیه کفایت می‌کند، اما در بعضی موارد با قرار گرفتن سنگ کلیه در دستگاه ادراری یا بروز برخی علائم، ممکن است برای خارج کردن سنگ کلیه به عمل جراحی نیاز باشد.
در این نوشته قصد داریم درباره درمان سنگ کلیه در موارد ساده‌تر اشاره کنیم.
▪ آب موردنیاز بدن‌تان را تأمین کنید
مصرف نکردن مایعات به‌اندازه‌ی کافی، انجام تمرینات ورزشی زیاد، زندگی در مناطق گرم، مصرف نوشیدنی‌های ادرارآور و عرق کردن زیاد، احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. بنابراین بهتر است مصرف آب و سایر نوشیدنی‌ها مانند دمنوش‌های گیاهی را افزایش بدهید. افزایش مصرف مایعات مخصوصا زمانی که میزان سدیم موجود در رژیم غذایی بالا باشد، اهمیت بیشتری می‌یابد. وزن، رژیم غذایی، محل زندگی و شغل، تعیین‌کننده‌ی میزان نیاز بدن به مایعات هستند. با این‌حال مصرف ۲۳۰ میلی‌لیتر آب در هر ساعت ایده‌آل است.
▪ رژیم غذایی سالم داشته باشید
اگر رژیم غذایی نامناسبی دارید که در آن مقدار مواد مغذی، الکترولیت‌ها،آنتی‌اکسیدان ها، کربوهیدرات های متنوع، چربی‌های سالم و پروتئین کم است، خطر تشکیل سنگ کلیه شما را تهدید می‌کند. مصرف زیاد نمک و پروتئین(پروتئین باید ۳۰٪ کالری روزانه را تشکیل بدهد) می‌تواند منجر به افزایش آمونیاک در ادرار شود.
برای تنظیم pH بدن و پیشگیری از اسیدیته‌ی بالا، مصرف میوه‌ها و سبزیجات تازه توصیه می‌شود. در ادامه به غذاهایی اشاره می‌کنیم که برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه بسیار مناسب‌اند:
میوه‌ها و سبزیجات تازه: براساس تحقیقات، کسانی که در رژیم غذایی‌شان بیشتر از مواد گیاهی استفاده می‌کنند، کمتر به سنگ کلیه مبتلا می‌شوند. غذاهای تازه‌ای که به عملکرد کلیه‌ها کمک می‌کنند عبارتند از موز، سبزیجات سبزبرگ، حبوبات و غلات جوانه‌زده، ماهی و طیوری که به‌طور طبیعی پرورش یافته‌اند.
غذاهای سرشار از ویتامین E: میوه‌های خانواده‌ی بری (مانند تمشک و …)، روغن زیتون، بادام، آووکادو و کدوحلوایی خوراکی‌های خوبی برای تأمین ویتامین E هستند. این ویتامین خاصیت آنتی‌اکسیدانی دارد و به کاهش اگزالات و سایر سموم بدن کمک می‌کند. ویتامین E از آسیب به غشای مخاطی پیشگیری می‌کند و درنتیجه احتمال تشکیل سنگ کلیه را کاهش می‌دهد.
غذاهای آلکالینی: شاید عجیب به نظر بیاید ولی خوراکی‌هایی مانند لیموترش و سرکه سیب که ذاتا اسیدی هستند و به تنظیم pH بدن کمک می‌کنند، می‌توانند در دفع سنگ کلیه مؤثر باشند. به این منظور مقداری از این آنها را با آب ترکیب و میل کنید.
غذاهای سرشار از منیزیم و پتاسیم: مصرف زیاد منیزیم و پتاسیم می‌تواند به تنظیم کلسیم بدن کمک کند. بنابراین مصرف سبزیجات سبزبرگ، گل‌کلم و کلم بروکلی، موز، آووکادو و ملون برای پیشگیری از سنگ کلیه مؤثر است.
غلات جوانه‌زده: غلات جوانه‌زده برخلاف غلات تصفیه‌شده که مواد مغذی کمی دارند، برای پیشگیری از تشکیل سنگ کلیه مفیدند. جوانه زدن غلات ترکیبات ضدتغذیه‌ای آنها را کاهش و قابلیت جذب مواد مغذی‌شان را افزایش می‌دهد.
غذاهای زیر در ایجاد سنگ کلیه مؤثرند:
غذاهای سرشار از قند: براساس تحقیقات رژیم غذایی سرشار از قند باعث بدتر شدن سنگ کلیه می‌شود. بنابراین در صورت بدتر شدن علائم سنگ کلیه‌تان، مصرف غذاهای بسته‌بندی‌شده‌ی پر از شکر، نوشیدنی‌های شیرین (مخصوصا اگر گازدار باشند)، لبنیات و حتی میوه‌ها را محدود کنید.
غلات جوانه‌نزده و غلاتی که تصفیه شده‌اند: بیشتر محصولات غلات (از جمله آرد، غلات صبحانه، نان، کیک‌ها و …) می‌توانند به‌خاطر داشتن ترکیبات ضدتغذیه‌ای مانند اسید فیتیک باعث تشکیل سنگ کلیه شوند.
غذاهای سرشار از اگزالیک اسید: تمام میوه‌ها و سبزیجات محتوی مقدار زیادی مواد مغذی و الکترولیت‌ها هستند، اما برخی از آنها در افرادی که مستعد بروز سنگ کلیه هستند، موجب افزایش اگزالات می‌شوند. این میوه‌ها و سبزیجات عبارتند از: اسفناج، ریواس، گوجه‌فرنگی، بادمجان، چغندر، کرفس، کدو سبز، گریپ فروت یا آب آن، سیب‌زمینی شیرین، بادام‌زمینی، بادام، آلبالو، توت‌فرنگی، جعفری و کاکائو.
گوشت‌های فرآوری‌شده: مصرف گوشت‌های فرآوری‌شده می‌تواند باعث دفع کلسیم از بدن شود. نتیجه‌ی این امر فرستادن مقدار زیادی کلسیم به کلیه‌ها و افزایش احتمال تشکیل سنگ کلیه است.
غذاهای سرشار از زینک (روی): برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که خطر تشکیل سنگ کلیه در کسانی که مقدار زیادی زینک مصرف می‌کنند (غذاهایی مانند تخمه کدو، بادام هندی، گوشت و اسفناج) بیش از دیگران است.
مصرف زیاد ویتامین C: ویتامین C فواید بسیاری برای سلامتی دارد، اما مصرف زیاد آن می‌تواند مشکلاتی برای کلیه‌ها ایجاد کند. براساس تحقیقات، مصرف روزانه ۳ تا ۴ گرم ویتامین C (این مقدار بسیار زیاد است و معمولا با مصرف مکمل‌های ویتامین به‌دست می‌آید) با تولید اگزالات می‌تواند به ایجاد سنگ کلیه منجر شود.
کافئین و الکل: هردوی این ترکیبات باعث کم‌آبی بدن می‌شوند و هضم‌شان دشوار است. درنتیجه می‌توانند باعث تشکیل سنگ کلیه شوند.
▪ ورزش منظم
ورزش کردن به‌خصوص تمرینات تحمل وزن (تمریناتی که شما را مجبور می‌کنند بر جاذبه غلبه کنید) مانند تمرینات قدرتی و تمریناتی که برای کاهش وزن انجام می‌دهید، از تخریب اسکلت بدن‌تان پیشگیری می‌کنند. از آن سو بی‌تحرکی باعث می‌شود کلسیم موجود در استخوان‌ها در خون آزاد شود. این موضوع احتمال تجمع کلسیم را در کلیه‌ها افزایش می‌دهد. پیاده‌روی تا محل کار، نشستن بر روی توپ بدنسازی و انجام اسکات در بین پیام‌های بازرگانی تلویزیون، روش‌های هوشمندانه‌ای برای ورزش کردن در روز هستند.
▪ روغن کرچک و کمپرس گرم
روغن کرچک خواص ضدالتهابی زیادی دارد به همین دلیل برای کاهش علائم سنگ کلیه و گرفتگی عضلات شکمی، ماده‌ی مناسبی است. برای استفاده از روغن کرچک، می‌توانید مقداری از آن را روی حوله‌ای بریزید و بر روی کلیه‌‌هایتان قرار بدهید تا از طریق پوست جذب شود.
همین کار را می‌توانید به کمک کمپرس گرم هم انجام بدهید. برای این کار کمپرس گرم را بر روی کلیه‌تان قرار بدهید تا جریان خون افزایش و فشار وارد بر عضلات‌تان کاهش یابد و راحت‌تر سنگ کلیه را دفع کنید. همچنین برای افزایش تأثیر کمپرس گرم می‌توانید با نسبت برابر، آب را با سرکه‌ی داغ ترکیب کنید.
▪ مکمل‌هایی که درد ناشی از سنگ کلیه را کاهش می‌دهند
اگر به‌طور منظم دچار سنگ کلیه می‌شوید، مصرف برخی مکمل‌ها می‌تواند برای‌تان سودمند باشد:
منیزیم: منیزیم مواد معدنی دیگر را تنظیم و از کمبود منیزیم و عدم تعادل الکترولیت‌ها پیشگیری می‌کند. مصرف روزانه دو عدد کپسول ۲۵۰ میلی‌گرمی منیزیم برای حل مشکل‌تان کافی است.
ویتامین‌های B: این ویتامین‌ها تجمع اگزالات و کلسیم را کاهش می‌دهند. برای بهره‌مندی از فواید این ویتامین‌ها روزانه یک عدد مکملویتامین B کمپلکس مصرف کنید. بهتر است مکمل‌تان محتوی حداقل ۵۰ میلی‌گرم ویتامین B۶ باشد.
مکمل‌های آنتی‌اکسیدانی و مولتی‌ویتامین‌های محتوی ویتامین E: به کاهش التهابات کمک می‌کنند و تشکیل اگزالات و کلسیم را کاهش می‌دهند. برای استفاده از خواص این مکمل، مصرف حداقل مقدار ۴۰۰ IU در روز توصیه می‌شود.
عصاره‌ی کرن‌بری: خطر عفونت‌های دستگاه ادراری را کاهش و سطح کلسیم را تنظیم می‌کند. دُز ۴۰۰ میلی‌گرمی آن را دو مرتبه در روز مصرف کنید.
آب یا ژل آلوئه ورا: از سفت شدن مواد معدنی در دستگاه ادراری می‌کاهد. روزانه یک‌چهارم فنجان از آن را مصرف کنید.
روغن‌های ضروری: برخی روغن‌های ضروری مانند لیمو، پرتقال و گل بی‌مرگ در دفع فلزات سنگین و سموم از بدن مؤثرند. همچنین مصرف خوراکی روغن مرکبات (به‌عنوان مثال دو مرتبه در روز افزودن دو قطره از روغن ۱۰۰٪ خالص به آب و خوردن آن) می‌تواند در حل مشکل‌تان مؤثر باشد. همچنین می‌توانید چند قطره روغن ضروری را با روغن‌های حامل (مانند روغن نارگیل) ترکیب کنید و دوبار در روز قسمت پایینی شکم‌تان را با آن ماساژ بدهید. روغن گل بی‌مرگ فقط برای استفاده بر روی پوست مناسب است و خوراکی نیست.
باید از مصرف مکمل‌های کلسیم و داروهای ضداسید هم خودداری کنید. زیرا می‌توانند موجب وخامت وضعیت‌تان شوند. به نظر می‌رسد مصرف غذاهای سرشار از کلسیم تأثیر چندانی در تشکیل سنگ کلیه نداشته باشند، ولی مصرف مکمل‌های کلسیم خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهند. بنابراین بهتر است کلسیم موردنیازتان را از غذاهای طبیعی مانند ماست، کفیر، حبوبات و سبزیجات سبزبرگ به‌دست بیاورید. اگر از پایین بودن سطح کلسیم‌تان نگران هستید، بهتر است پیش از مصرف مکمل‌های کلسیم با پزشک مشورت کنید.
