قرص لیتیم کربنات عوارض جانبی موارد مصرف و منع دارویی
موارد مصرف
از لیتیم در درمان و پیشگیری مانیا، بیماری مانیک – دپرسیو، افسردگی عود کننده و رفتار تهاجمی استفاده می‌شود.
مکانیسم اثر
مکانیسم اثر لیتیم دقیقا مشخص نیست، اما به دلیل شباهت یون لیتیم به یون سدیم ، جایگزین سدیم شده و در ایجاد پتانسیل عمل در سلولهای عصبی اختلال ایجاد می‌کند بر روی عملکرد واسطه‌های شیمیایی عصبی‌مثل نوراپی‌نفرین، سروتونین ، دوپامین و استیل‌کولین و گیرنده‌های آنها تأثیر می‌گذارد و با کاهش تولید پیام رسان ثانویه اینوزیتول‌تری فسفات ایجاد پاسخ سلولی را تضعیف می‌کند.
فارماکوکینتیک
کربنات لیتیم از طریق خوراکی به طور کامل جذب می‌شود و بعد از ۳۰ دقیقه غلظت پلاسمایی ان به حداکثر می‌رسد. ۹۵% دارو بدون تغییر از طریق کلیه دفع می‌شود. نیمه عمردارو حدود ۲۴ ساعت می‌باشد.
موارد منع مصرف
در صورت وجود سابقه لوسمی این دارو نباید مصرف شود.
هشدارها
. به دلیل احتمال بروز تغییرات بافتی و عملکردی کلیه متعاقب مصرف دراز مدت لیتیم درمان با این دارو بیش از ۵-۳ سال توصیه نمی‌شود.
۲. از آنجایی که نمک‌های لیتیم دارای ضریب درمانی بسیار باریکی هستند ، فقط در صورتی می‌توان آنها را تجویز نمود که بتوان غلظت پلاسمایی دارو را به تناوب اندازه گرفت. افزایش غلظت پلاسمایی لیتیم بالاتر از حد درمانی ممکن است کشنده باشد.
۳. در صورت بروز علائم مسمومیت با لیتیم (لرزش ، عدم تعادل، نیستاگموس، نارسایی کلیوی و تشنج) باید درمان را قطع و در صورت لزوم مسمومیت زدایی انجام داد.
۴. وقتی که غلظت پلاسمایی لیتیم به حد سمی می‌رسد، معمولاً ۱ یا ۲ روز طول می‌کشد تا علائم شدید مسمومیت بروز کند.
۵. در صورت تخلیه سدیم بدن ، مسمومیت با لیتیم تشدید می‌شود. به همین دلیل از مصرف داروهای مدر بخصوص تیازید‌ها همزمان با این دارو باید اجتناب شود.
۶. این دارو در موارد زیر باید با احتیاط فراوان مصرف شود.
بیماری قلبی -عروقی، اختلالات CNS مانند صرع یا پارکینسون، دهیدراسیون شدید، عفونت شدید، بی کفایتی کلیه و احتباس ادرار.
۷. بررسی نوار قلبی حداقل یکبار قبل از شروع درمان و سپس در صورت نیاز در طی درمان توصیه می‌شود. همچنین تعیین غلظت سرمی لیتیم به طور منظم در طول درمان نیز توصیه می‌شود. تعیین عملکرد کلیه و شمارش تام و افتراقی سلولهای خون پیش از درمان و بطور منظم در طول درمان با این دارو توصیه می‌شود.
عوارض جانبی
اختلال گوارشی، لرزش، پرنوشی و پرادراری، افزایش وزن و خیز از عوارض جانبی دارو هستند. . تاری دید ، بدتر شدن اختلال گوارشی(بی‌اشتهایی، استفراغ، اسهال)، ضعف عضلانی، افزایش اختلال CNS (خواب آلودگی خفیف، کسالت، سرگیجه و عدم تعادل ، عدم هماهنگی ، هیپررفلکسی، تشنج، سایکوز ، سنکوپ، کم ادراری، نارسایی گرش خون ، اغماء و معمولا مرگ از علائم مسمومیت با لیتیوم هستند.
تداخل دارویی
داروهای مهار کننده آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE) ، داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی ، مدرهای موثر بر قوس هنله و تیازید‌ها با کاهش دفع لیتیم غلظت پلاسمایی آن را افزایش می‌دهند. سدیم بی‌کربنات ،استازولامید و تئوفیلین دفع لیتیم را افزایش و موجب کاهش غلظت پلاسمایی آن می‌شوند. گزارش شده که مصرف همزمان لیتیم با مترونیدازول و اسپکتینومایسین موجب بروز مسمومیت با لیتیم شده است.مصرف همزمان لیتیم با فنی‌توئین، کاربامازپین، وراپامیل، دیلتیازم و متیل‌دوپا ممکن است موجب سمیت عصبی شود. مصرف همزمان لیتیم با داروهی ضد پسیکوز بخصوص هالوپریدول و نیز با متوکلوپرامید موجب افزایش خطر بروز عوارض خارج هرمی و احتمالا سمیت عصبی می‌گردد. در صورت مصرف همزمان با لیتیم اثر شل‌کننده عضلانی افزایش می‌یابد . لیتیم با اثرات نئوستیگمین و پیریدوستیگمین تداخل می‌کند.
نکات قابل توصیه
۱. مقدار مصرف لیتیم را باید به گونه‌ای تنظیم نمود که غلظت پلاسمایی در محدوده MMOL/LITER1-4/0 قرار بگیرد.
۲. جهت درمان نگهدارنده و در سالمندان ، مقدرا مصرف لیتیم باید به گونه‌ای تنظیم شود که غلظت پلاسمایی در حد MMOL/LITER1-4/0 بدست آید.
۳. غلظت پلاسمایی مطلوب در هر فرد باید به طور جداگانه تعیین شود.
۴. در مسمومیت خفیف با لیتیم، قطع دارو و تجویز مقادیر زیاد آب و نمک برای رفع مسمومیت کفایت می‌کند.
۵. وقتی رژیم دارویی لیتیم تثبیت شد، معمولا هر ۳ ماه یکبار غلظت پلاسمایی آن باید انداز‌ه‌گیری شود.
۶. در طول دوره درمان ، عملکرد تیروئید باید تحت نظر باشد.
۷. در طول دوره درمان ، بیمار باید آب و سدیم به اندازه کافی مصرف کند.
۸. در صورت بروز استفراغ، اسهال عفونت و تعریق شدید ممکن است لازم باشد مصرف لیتیم را قطع نمود یا مقدار مصرف را کاهش داد.
۹. از قطع ناگهانی مصرف دارو باید پرهیز شود.
۱۰. فرآورده‌های مختلف لیتیم از نظر فراهمی زیستی با یکدیگر تفاوت دارند و در صورت تغییر فرآورده‌های مورد استفاده بیمار ، باید احتیاطات لازم انجام شود.
۱۱. این دارو نباید بیش از مقدار توصیه شده مصرف شود.
۱۲. دوره درمان با دارو باید کامل شود. برای حصول پاسخ مطلوب، ممکن است ۳-۱ هفته وقت لازم باشد.
۱۳. در صورت فراموش شدن یک نوبت مصرف دارو، به محض به یاد آوردن، آن نوبت باید مصرف شود، مگر اینکه تا زمان مصرف نوبت بعدی کمتر از ۴ ساعت باقیمانده باشد. مقدار مصرف بعدی نیز نباید دو برابر گردد.
۱۴. به منظور بررسی پیشرفت ، درمان ، مراجعه منظم به پزشک ضروری است.
۱۵. به دلیل احتمال بروز خواب آلودگی و سرگیجه هنگام رانندگی یا کار با ماشین‌آلاتی که نیاز به هوشیاری دارند باید احتیاط نمود.
۱۶. هنگام ورزش و در هوای گرم باید احتیاط نمود.
۱۷. در صورت ابتلا به بیماری‌هایی که سبب تب، تعریق، تهوع و استفراغ می‌شود باید احتیاط نمود.
مقدار مصرف
بزرگسالان: ابتدا ۶۰۰-۳۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز مصرف می‌شود. سپس مقدار مصرف بر حسب نیاز و تحمل بیمار هر هفته تنظیم می‌شود. به عنوان نگهدارنده ، ۳۰۰ میلی‌گرم سه یا چهار بار در روز مصرف می‌شود. مقدار مصرف بر حسب نیاز و تحمل بیمار تنظیم می‌شود. مقدار مصرف قرص پیوسته رهش ابتدا۹۰۰-۴۵۰ میلی‌گرم دو بار در روز یا ۶۰۰-۳۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز می‌باشد که مقدار مصرف بر اساس نیاز و تحمل بیمار تنظیم می‌شود. به عنوان نگهدارنده ، ۴۵۰ میلی‌گرم دو بار در روز یا ۳۰۰ میلی‌گرم سه بار در روز مصرف می‌شود.
کودکان : در کودکان تا ۱۲سال، ابتداmg/kg/day20 در دو یا سه مقدار منقسم مصرف می‌شود و سپس مقدار مصرف بر حسب نیاز و تحمل بیمار تنظیم می‌شود. در کودکان با سن بیشتر از سال، مقدار مصرف مانند بزرگسالان است . مقدار مصرف قرص پیوسته رهش در کودکان با سن بیشتر از ۱۲ سال، مانند بزرگسالان است.
اشکال دارویی
Tablet:300mg
Scored Tablet: 400mg
Sustained Release Tablet:400mg
