همه آنچه که باید قبل و هنگام مصرف قرص گیاهی ویتاگنوس بدانید
در سال های اخیر با تحقیقات گسترده در مورد گیاهان دارویی گیاهی به نام پنج انگشت با نام علمی Vitex agnus castus مدنظر قرار گرفته که از قدیم برای برطرف کردن اختلالات هورمونی زنان به کار می رفته است. این گیاه در دو دهه اخیر به نام گیاه زنان شهرت یافته است.
قرص گیاهی ویتاگنوس را قرص زنان هم می نامند زیرا بسیاری از مشکلات مخصوص زنان مثل مشکلات قاعدگی و یائسگی را می توان با آن درمان کرد. در ادامه به بررسی فواید و عوارض قرص گیاهی ویتاگنوس می پردازیم.
اختلال در میزان هورمون ها باعث بروز مشکلات موقت یا دائم از جمله عوارض قبل از قاعدگی(سردرد، خستگی، نفخ، دل درد،حساسیت سینه ها و تغییر رفتاری)، عوارض هنگام قاعدگی(دردها، پریود سنگین و لکه بینی)، عوارض یائسگی(گرگرفتگی، تعریق، مشکلات روحی و روانی، پوکی استخوان و عوارض قلبی، آکنه(جوش صورت)، پُرمویی، کیست و فیبروم رحم و تخمدان در خانم ها می شود.
هورمون های شیمیایی که در چند دهه ی گذشته بهترین روش درمان این عوارض بوده اند، در سال های اخیر به علت عوارض جانبی متعدد مورد تردید و در بعضی از کشورها در لیست سیاه قرار گرفته اند. مهم ترین عارضه ی جانبی هورمون های شیمیایی، سرطان زایی است که بعضی ها را گرفتار می کند. این عارضه نه فقط به خاطر خود دارو بلکه اکثراً به خاطر تجویز و مصرف مقادیر بیش از اندازه آن می باشد.
قدمت تهیه ی هورمون های شیمیایی کمتر از صد سال می باشد. این در حالی است که مشکلات زنان(مثلا مشکل یائسگی) به قدمت عمر بشر است و مسلما بشر تجارب بسیار خوبی برای رفع آن ها کسب کرده است و امروز دانشمندان در حال مطالعه و به کار گرفتن آن ها هستند.
میوه های گیاه پنج انگشت از قدیم برای رفع اختلالات هورمونی خانم ها مورد استفاده بوده و دو دانشمندان ایرانی به نام های سمرقندی و الکندی به فواید آن در هشتصد سال قبل اشاره داشته اند. دانشمندان دیگری از جمله رازی و ابن سینا نیز این گیاه را معرفی نموده اند.
با تحقیقات دهه های اخیر شگفتی های جالبی از این گیاه کشف شده و امروز بیش از ۷۰ کارخانه داروسازی دنیا از میوه های آن، داروهایی به شکل قرص و قطره به منظور رفع اختلالات هورمونی زنان تولید و به بازار عرضه می کنند. داروی تهیه شده از این گیاه در ایران ویتاگنوس(VITAGNUS) نام دارد که اولین بار چند سال قبل به شکل قطره توسط داروسازی پورسینا تولید و به بازار عرضه شد ولی به دلیل مزه ی آن، که برای همگان مطلوب نیست، از ابتدای سال ۱۳۸۷ قرص آن به بازار ارائه می شود که همان خاصیت قطره را دارد.
نکته بسیار مهم
نکته بسیار مهم در مورد این دارو این است که بر خلاف تصور بسیاری از پزشکان و متخصصان، ویتاگنوس به صورت یک فیتواستروژن عمل نمی کند؛ بلکه توسط ترکیبات غیرهورمونی، مانند آکوبین و ویتکسین و از طریق محور هیپوتالاموس – هیپوفیز با متوقف کردن ترشح FSH و بالا بردن میزان ترشح LH اثر می کند. در نتیجه، میزان خونی پروژسترون بالا می رود و میزان پرولاکتین تعدیل می شود.
نکته بسیار با اهمیت دیگر اینکه این گیاه، با یک ماده موثر عمل نمی کند؛ بلکه با تعداد زیادی از ترکیبات اسانسی، فلاوونوئیدی و ایریدوئیدی و با چندین مکانیسم، اثرات گسترده را در بیشتر اختلالات هورمونی زنان به طور ایده آل به جا می گذارد.
موارد استفاده درمانی قرص ویتاگنوس به قرار زیر است:
▪ رفع عوارض قبل از قاعدگی(PMS) که در ۳۰ تا ۴۰ درصد از خانم ها اتفاق می افتد؛ از جمله سردرد، حساسیت پستان ها، خستگی، میل به غذای بیشتر و شیرین، عدم تمرکز، نفخ، درد و اسپاسم، تشویق و اضطراب، تحریک پذیری، افسردگی و تغییرات خلق و خو.
برای این منظور قرص ویتاگنوس باید حدود یک هفته قبل از قاعدگی تا هنگام قاعدگی و یا تا پایان دوره قاعدگی روزانه ۲ وعده میل شود.
▪ رفع عوارض LFD (بالا رفتن استروژن خون) از جمله پریود زیاد، لکه بینی، قطع قاعدگی یا قاعدگی مکرر. در این حالت باید روزی ۲ عدد قرص به مدت سه تا چهار ماه مصرف شود.
▪ رفع عوارض یائسگی از جمله گرگرفتگی، تعریق، خستگی، دلهره و اضطراب، خشکی پوست و شکستگی ناخن، پوکی استخوان، افسردگی، تغییر خلق وخو و عوارض قلبی. برای این منظور، روزی دو عدد قرص به مدت طولانی (بیش از دو سال) مصرف شود.
▪ کنترل و جلوگیری از پیشرفت فیبروم رحمی که در بعضی مواقع باعث خونریزی می شود. در این حالت روزی دو عدد قرص حداقل به مدت ۶ ماه و در صورت لزوم به مدت طولانی مصرف شود.
▪ کنترل و رفع آکنه یا همان جوش های صورت. در اکثر خانم ها آکنه مربوط به اختلالات هورمونی است؛ به همین دلیل داروهای پوستی و موضعی فقط به طور موقت باعث بهبود می شوند، لذا برای درمان اساسی باید هورمون ها تنظیم شوند که در این موارد می توان روزی دو عدد قرص به مدت سه ماه مصرف کرد و در صورت لزوم ادامه داد.
▪ کنترل کیست تخمدان و پستان. قرص ویتاگنوس می تواند بر حسب شدت عارضه باعث از بین رفتن، کاهش و یا توقف کیست های تخمدان و پستان شود که مصرف روزی دو عدد قرص تا زمان مورد نیاز، توصیه می شود.
▪ کنترل چاقی با منشاء هورمونی، بسیاری از چاقی ها در خانم ها مربوط به اختلال در عملکرد هورمون ها است، لذا تنظیم هورمون ها می تواند باعث کنترل چاقی گردد. برای این منظور روزی دو عدد قرص به مدت مورد لزوم (به مدت طولانی) مصرف شود.
▪ نازائی به علت LFD که با مصرف بیش از شش ماه دارو موفقیتی معادل ۳۰ درصد در جهان داشته است. میزان مصرف روزی دو عدد قرص به مدت شش تا دوازده ماه است.
عوارض جانبی:
قرص و قطره ویتاگنوس در حد مصرف دارویی، عارضه جانبی ندارد و می توان آن را بدون هیچ نگرانی سال ها مصرف کرد.
فقط در ۱ تا ۲ درصد از خانم ها، مصرف آن ممکن است باعث خارش پوست، تهوع و اسهال در روزهای اول شود.
همچنین، در ۲ تا ۴ درصد خانم ها، در ماه اول و دوم ممکن است باعث افزایش خونریزی ماهیانه شود.
موارد منع مصرف و احتیاط گیاه ویتاگنوس
اصولاً این عوارض جدی نبوده و گذرا هستند، ولی در صورتی که فردی نسبت به دارو حساسیت بالایی داشته باشد، باید از مصرف آن خودداری کند.
