چرا دچار حالت تهوع می شویم و راهکارهای پیشگیری و درمان
علت‌های اصلی حالت تهوع
حساسیت: حالت تهوع می‌تواند در اثر حساسیت به بعضی مواد غذایی ایجاد شود. بهتر است هر بار که حالت تهوع دست می‌دهد تمام غذاهایی که در ۱۲ ساعت گذشته خورده شده، روی کاغذ لیست شود تا بعد از مدتی بتوانبد با پیدا کردن موارد مشترک، مواد غذایی حساسیت زا مشخص شود.
حساسیت شدید به لاکتوز: برخی افراد نمی‌توانند مواد لبنی را به خوبی هضم کنند یا بعد از مصرف حالت تهوع پیدا می‌کنند. در این حالت یعنی حساسیت به لاکتوز وجود دارد. داروهایی هستند که با مصرف قبل از غذا، به هضم بهتر لاکتوز کمک می‌کنند. همچنین میتوان مواد لبنی بدون لاکتوز مصرف کرد.
حالت تهوع در اثر حرکت: بعضی افراد هنگام حرکت و تکان‌های طولانی مدت در هواپیما، قطار، سفرهای دریایی یا حتی خودرو، دچار حالت تهوع می شوند. برای جلوگیری از این موضوع میتوان به داروخانه مراجعه کرد و داروی ضد تهوع تهیه کرد. یکی از این داروهای مؤثر، “درامامین” (Dramamine) است.
استرس و اضطراب: همانطور که در فرهنگ ما دلشوره خوانده می شود، باعث حالت تهوع و اسهال می‌شود که بااستفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی ذهن قابل درمان است.
تهوع دوره بارداری: حالت تهوع در ماه‌های اول بارداری امری رایج است. در این دوره مصرف داروهای صنعتی یا حتی گیاهان دارویی نیز باید تحت نظر و با مشورت پزشک معالج همراه باشد.
پیشگیری از تهوع و استفراغ در کودکان: کودک نباید هم‌زمان هم غذا بخورد، هم بازی کند.
برای پیشگیری از تهوع ناشی از حرکت، کودک باید طوری در ماشین بنشیند که طرف صورت وی رو به شیشه جلو باشد. نگاه کردن از شیشه‌های کناری باعث بدتر شدن تهوع می‌شود. به علاوه خواندن و یا بازی با گیم‌های کامپیوتری در ماشین باعث بدتر شدن بیماری حرکتی و در نتیجه تهوع می‌شود.
باید توجه داشت که اگر حالت تهوع بی هیچ دلیل مشخصی به وجود آمد و ادامه‌دار شد، حتما به پزشک مراجعه شود. اگرحالت تهوع با تب همراه باشد نیز باید سریع به پزشک مراجعه شود.
راه‌هایی برای درمان فوری تهوع از این قرارند
دستشویی: اگر حالت تهوع دارید قبل از مصرف هر دارویی به دستشویی بروید. گاهی اوقات دلیل حالت تهوع و درد دل در افراد مختلف نیاز به اجابت مزاج است.
آب و مایعات: اغلب اوقات حالت تهوع با استفراغ همراه است. استفراغ باعث از دست رفتن آب بدن می‌شود. وقتی بدن دچار کم‌آبی شود، حالت تهوع شدیدتر می‌شود.
بدن برای حفظ انرژی نیاز به مواد مقوی دارد. نوشیدن نعناع، بابونه و یا چای زنجبیل با عسل اثر مثبتی در کم شدن حالت تهوع دارند.
غذای مقوی: بدن برای حفظ انرژی نیاز به مواد مقوی دارد، خوردن غذایی شیرین و مطلوب به حفظ انرژی کمک میکند. البته غذا باید هضم آسانی داشته باشد. غذاهای تند، چرب یا بسیار شیرین، مناسب نیستند. در حالت تهوع از خوردن لبنیات هم پرهیز کنید چرا که لبنیات باکتری‌هایی طبیعی دارند که ممکن است با معده سازگار نباشند.
وقتی بدن دچار کم‌آبی شود، حالت تهوع شدیدتر می‌شود. غذاهایی که بوی تند و شدیدی دارند یا زیاد چرب هستند، حالت تهوع را بدتر میکند. غذاهایی مانند سیب زمینی له شده، پلوی سفید مخصوصا کته یا رشته فرنگی به آرام کردن معده و درمان حالت تهوع کمک می‌کنند.
خوردن پلوی کته با برنجی که خوب شسته شده و نیم ساعت خیس خورده است، مفید است.
نوشیدنی کولا: نوشیدنی کولا یا نوشانه به بهبود حالت تهوع کمک میکند. زمانی که نوشیدنی کولا در دسترس نیست و فرد بیمار تمایلی به خوردن غذا نیز ندارد، خود نوشابه می‌تواند مفید باشد. نوشابه قند بالایی دارد اما هر بار پیش از نوشیدن باید آن را تکان داد که گازش خارج شود.
جوش شیرین: جوش شیرین به درمان تهوع کمک میکند. جوش شیرین را باید در یک لیوان آب ولرم حل کرد و نوشید.
سرکه سیب: نوشیدن سرکه سیب به درمان حالت تهوع کمک میکند. دو قاشق سرکه سیب را باید با یک لیوان آب ولرم مخلوط کرد و نوشید.
چای نعنا: نوشیدن چای نعناع. چای نعناع در تسکین فوری تهوع بسیار مؤثر است. یک قاشق کامل برگ خشک نعناع را در آب جوش ریخته شود و بعد از نیم ساعت میتوان آن را صاف کرد ولی خوردن برگ‌های نعناع همراه با چای نیز کمک امدادی به درمان تهوع است.
زنجبیل: خوردن زنجبیل برای کاهش تهوع خوب است. برای کنترل تهوع بین یک تا چهار گرم زنجبیل در روز می‌تواند خورده شود ولی در دوران بارداری مصرف زنجبیل هیچ‌گاه نباید از یک گرم در روز بیشتر شود. زنجبیل را می‌تواند با چای یا دمنوش نیز مصرف کرد.
لیموترش تازه: استنشاق بوی لیمو ترش تازه و یا سایز مرکبات در تسکین حالت تهوع مفید است. خوردن لیمو ترش خصوصاً به شکل یخ‌زده نیز خوب است.
کمپرس سرد: قرار دادن کمپرس سرد پشت گردن در حالت درازکش، باعث بهتر شدن حالت تهوع می‌گردد.
استراحت : بدن برای مبارزه با باکتری یا ویروس موجود در معده به انرژی نیاز دارد بنابراین استراحت لازم است. فردی که دچار حالت تهوع است بهتر است دراز بکشد و از انجام ورزش و حرکت زیاد خودداری کند.
خواب مفید است. فرد بیمار ممکن است بعد از بیدار شدن از خواب احساس بهتری داشته باشد یا همچنان حالت تهوع ادامه داشته باشد اما حداقل در این بین رنج نکشیده است.
داروی ضد تهوع : جلوی استفراغ را نگیرید، استفراغ راه بیرون آمدن باکتری یا ویروس از معده است و پاکسازی است. اگرچه استفراغ ممکن است ناراحت کننده باشد ولی به بهبود بیماری کمک میکند. برای حفظ آرامش هنگام خواب، میتوان یک سطل را در دسترس فرد بیمار قرار داد. اگر حالت تهوع خیلی شدید و ناراحت کننده باشد، میتوان از داروهای ضد تهوع استفاده کرد.
چوب شور نمکی : اگر فردی صبح از خواب بیدار شد و حالت تهوع داشت، می‌تواند مقداری نوشابه را کم کم بنوشد یا چوب شور خشک، غلات خشک، نان تست خشک را کم کم بخورد. خوردن این خوراکی‌ها در طول روز، حالت تهوع را کنترل کرده و به درمان کمک می‌کنند.
خوراکی‌هایی که برای درمان حالت تهوع مفیدند
بیسکوییت : همانطور که در بالا گفته شد، در هنگام حالت تهوع باید خوراکی‌های سبک و ساده خورده شود. بیسکوئیت از جمله این خوراکی‌هاست اما نباید در خوردن آن زیاده‌روی کرد.
غذاهای ساده با فیبر بالا : خوردن این مواد غذایی می‌تواند مواد شیمیایی که محرک حالت تهوع هستند را از بدن خارج کند. خوردن سبزیجات و میوه‌های خام مانند سیب و هویج می‌تواند انتخاب مناسبی باشد.
آجیل : خوردن مواد کم حجم و سرشار از پروتئین مانند گردو و بادام زمینی انرژی از دست رفته را به بدن فرد بیمار باز می‌گرداند و حالت تهوع را کمرنگ‌تر میکند.
موز : موز علاوه بر فیبر بالا حاوی پتاسیم است که علائم تهوع را بهبود می‌بخشد.
فلفل قرمز یا چیلی : اگرچه غذاهای تند و ادویه‌دار حالت تهوع را شدیدتر میکند ولی در مورد فلفل قرمز استثنا وجود دارد، چیلی حاوی ماده‌ای است به نام کپسایسین که درست همانند داروی ضد تهوع عمل میکند. غذاهایی که حاوی فلفل قرمز تند هست می‌توانند به فردی که دچار تهوع شده کمک کنند.
پیاده روی آرام : اگر حالت تهوع خفیف باشد، پیاده روی در هوای آزاد می‌تواند به بهبود آن کمک کند.
چند نکته
هنگام داشتن حالت تهوع از باید خوردن غذاهای فرآوری شده همانند چیبس، همبرگر، شیرینی، دونات، کنسرو، نان سفید، غذاهای سرخ شده یا غذاهای چرب و شور خودداری کرد.
سوپ ساده سبزیجات، داغ خورده شود. عرق کردن هنگام خوردن سوپ داغ، نشانه خوبی برای بهبودی است.
استفاده از مواد مخدر، الکل و کافئین باعث تحریک بیشتر معده شده و حالت تهوع را بدتر میکند.
فردی که دچار احساس تهوع شده است باید از قرار گرفتن در محیط‌های گرم، دم کرده پرهیز کند. بودن در هوای خنک و تازه احتمال شدیدتر شدن حالت تهوع را کاهش می‌دهد.
وعده‌های غذایی باید حجم کم داشته باشند. ۶ تا هشت وعده کوچک در روز و یک میان وعده پیش از خواب، مفید است.
دهانشویه قبل از غذا و بعد از آن باعث از بین بردن طعم و مزه بد در دهان می‌شود و در درمان و بهبود حالت تهوع بی اثر نیست.
بین هر وعده غذایی و خواب باید حداقل یک ساعت فاصله باشد.
