چرا پروبیوتیک برای بدن لازم است و در چه موادی یافت می شود

پروبیوتیک‌ها میکرو ارگانیسم‌های زنده‌ای هستند که مصرف کافی آنها سبب نمایان شدن اثرات سلامت بخش در بدن میزبان می‌شود.

بر این اساس، باکتری‌های پروبیوتیک موجود در محصولات خوراکی، نه تنها باید دارای مشخصه‌های عملکردی و سودمند برای سلامتی انسان باشند بلکه از قابلیت ماندگاری در دستگاه گوارش هم برخوردار باشند.
این ویژگی‌ها شامل رشد و بقای ارگانیسم‌ها در روند تولید محصول، نگهداری، و پس از مصرف حین انتقال از معده به روده است. پروبیوتیک‌ها بر تعادل باکتری‌های مفید و مضر روده تأثیر می‌گذارد و این تعادل را به نفع افزایش جمعیت باکتری‌های مفید تغییر می‌دهند، در حقیقت پروبیوتیک‌ها از همین طریق اثرات سلامت بخش خود را در بدن انسان القا می‌کند.
دوز پروبیوتیک مصرف شده عامل مهمی است که بر تراکم میکروارگانیسم‌های موجود در بخش‌های مختلف دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد. پروبیوتیک‌ها همچنین قادرند اختلالات میکروبوتای روده، پس از درمان آنتی‌بیوتیکی را به حداقل برسانند.
▪ واژه شناسی پروبیوتیک
از نظر لغوی، ریشه کلمه پروبیوتیک یونانی است، اما در واقع این کلمه متشکل از پیشوند لاتین پرو و کلمه یونانی باستانی بایوس است، ترکیبی لفظی که به معنای برای زندگی می‌باشد. به طور کلی معرفی این مفهوم به دریافت کننده جایزه نوبل الیمچنیکوف نسبت داده می‌شود، وی در سال ۱۹۰۷ پیشنهاد داد که وابستگی میکروب‌های روده به مواد غذایی دریافتی این امکان را فراهم می‌سازد که جمعیت میکروبی ساکن در بدن انسان را تغییر داده و میکروب‌های مفید را جایگزین میکروب‌های مضر کنیم. سازمان جهانی بهداشت، این اصطلاح را به ارگانیسم‌های زنده‌ای اطلاق می‌کند که در صورت مصرف به میزان لازم، اثرات سلامت بخشی برای میزبان خود فراهم آورند.[۲] ▪ تاثیرات پروبیوتیک بر بدن
امروزه بررسی‌های مفصل و ثبت شده‌ای در حال انجام است که تأثیرات ویژه پروبایوتیکها را شامل:
تخفیف بیماریهای تورم مزمن روده (chronic intestinal inflammatory diseases)
پیشگیری و درمان بیماریهای اسهال زا (pathogen-induced diarrhea)
عفونتهای دستگاه ادراری و تناسلی (urogenital infections)
گروهی از آلرژیها (atopic diseases)
سندرم روده تحریک پذیر (Irritable bowel syndrome)
و التهاب مزمن روده‌ای (Inflammatory Bowel Diseases) را شامل می‌شود.
پروبیوتیک، به‌عنوان صفت مواد غذایی حاوی این باکتری‌ها هم به‌کار می‌رود. پروبیوتیکها نه فقط در غذای انسان بلکه امروزه در غذای طیور صنعتی نیز به فراوانی مورداستفاده قرار می‌گیرند.
از آنجا که فرآورده‌های پروبیوتیکی حاوی باکتری‌هایی هستند که اثرات مفیدی در سلامتی مصرف‌کننده برجای می‌گذارند، باکتری‌های پروبیوتیک موجود در محصولات تجاری باید مشخصه‌های عملکردی و سودمند خود برای سلامتی را که در اصل برای آن انتخاب شده‌اند حفظ کنند.
▪ این ویژگی‌ها شامل:
رشد و بقای ارگانیسم‌ها در روند تولید محصول، نگهداری، و پس از مصرف در حین انتقال از معده به روده می‌باشند.
دوز پروبیوتیک مصرف شده عامل مهمی است که بر تراکم موجود در بخش‌های مختلف دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارد. در کانادا سطح سویه (strain) پروبیوتیک باید در یک واحد معین از مواد غذایی اعلام شود و آن واحد می‌بایست حداقل ۱-۰×۱۰۹ cfu تعداد از یکی از باکتری‌های پروبیوتیک را داشته باشد.
در افراد سالم، مصرف محصولات پروبیوتیک حاوی باکتری‌های مفید، مانند بیفیدوباکتریوم‌ها و لاکتوباسیل‌ها، می‌تواندمزایای فیزیولوژیکی به همراه داشته باشد. پروبیوتیک‌ها در حفظ تعادل و ثبات میکروبیوتای روده نقش مهمی دارد؛ میکروبیوتا به عملکردهای گوارشی از جمله کنترل زمان انتقال، عادات روده‌ا، کنترل فراهمی زیستی مواد مغذی و مدولاسیون فعالیت سیستم ایمنی دستگاه گوارش کمک می‌کند.
پروبیوتیک‌ها همچنین ممکن است اختلالات میکروبیوتای روده را پس از درمان آنتی بیوتیکی به حداقل برسانند. تعادل و ثبات ساختار تجمع میکروبی را می‌توان از طریق سطوح افزایش یافته بیفیدوباکتریوم‌ها و لاکتوباسیل‌ها، ترجیحاً به قیمت از بین بردن باکتری‌های مضر بیشتر به دست آورد. پژوهش در مورد اثرات بهداشتی بالقوه پروبیوتیک‌های مکمل، عملکرد ایمنی، سرطان، اسهال وابسته به آنتی بیوتیک، اسهال مسافرتی، آلرژی‌ها، عدم تحمل لاکتوز، فشار و کلسترول خون، عملکرد سیستم ایمنی و تولید ویتامین را در بر می‌گیرد.

پروبیوتیک‌ها به دو صورت مصرف می‌شوند:

▪ به صورت مکمل‌های غذایی به شکل پودر، شربت یا قرص
▪ . به صورت مواد غذا یی غنی شده باپروبیوتیک‌ها. (برای مثال اگر در تولید هرگونه فرآورده لبنی تخمیری همچون ماست، از باکتری‌های پروبیوتیکی استفاده شود، محصول حاصل را پروبیوتیک می‌نامند.
نقش پروبیوتیک‌ها
روده انسان حاوی انواع بسیاری از باکتری‌ها (مفید_مضر وخنثی) است؛ که باید توازن باکتریهای روده در بدن انسان برقرارباشد در غیر این صورت علاوه بر مختل شدن وظایف فلور روده باعث آکنه، آلرژی غذایی، خستگی مفرط، افسردگی، سردرد و … می‌شود. البته لازم است ذکر شود که در افراد سالم باکتری‌های مفید غالب هستند.
باکتری‌های مفید در تولید ترکیبات مورد نیاز بدن مانند ویتامین‌ها و اسیدها ی آلی نقش مؤثری به عهده دارند. در مقابل، باکتری‌های مضر ترکیبات سمی و سرطان زا تولید می‌کنند؛ بنابراین اگر باکتری‌های مضر در روده غالب بشوند نه تنها ترکیبات مغذی و ضروری تولید نمی‌شوند بلکه میزان ترکیبات مضر نیز افزایش می‌یابد.
درون دستگاه گوارش همه جانوران این فلور روده‌ای وجود دارد. جانورانی که کاملاً در شرایط بدون باکتری پرورش می‌یابند، بیش از جانوران عادی که فلور روده آنها شکل گرفته است، آسیب پذیرتر هستند. ترکیب فلور روده هر جانور، ویژهٔ همان جانور است.
باکتری‌ها بخش عمده فلور روده را به خود اختصاص داده‌اند،مخمرها نیز بخش کوچکی از این فلور را به خود اختصاص داده‌اند. ۴۰۰ تا ۸۰۰ گونه باکتری در روده‌ها بسر می‌برند. عمده باکتریهای روده باریک گرم مثبت هستند، اما باکتریهای روده بزرگ گرم منفی می‌باشند. روده بزرگ از لحاظ متابولیکی یکی از فعالترین عضوهای بدن بشمار می‌آید.
روده بزرگ حاوی باکتریهای مضر نیز می‌باشد، اما میزان باکتریهای مفید بایستی حداقل ۸۵ درصد کل میکروارگانیسمهای روده را تشکیل بدهند، تا سلامت میزبان تضمین شود.
فلور میکروبی روده وابستگی زیادی به ماده غذایی مورد استفاده شخصی دارد، بنا بر این می‌توان فلور میکروبی روده را تغییر داد و میکروب‌های مفید را جایگزین انواع مضر آن کرد.
پروبیوتیک‌ها به تحریک رشد باکتریهای مفید روده یا به کاهش بیماری زایی میکروب‌های مضر کمک می‌کنند و اثربخشی آنها تا زمانی است که پروبیوتیک مصرف شود.
منافع مصرف پروبیوتیک‌ها
▪ کاهش مقاومت لاکتوز. چراکه (LAB) باعث تبدیل لاکتوز به اسید لاکتیک می‌گردد.
▪ جلوگیری از سرطان کولون، روده باریک، کبد و پستان.
▪ کاهش کلسترول خون و میزان جذب آن از روده (با تجزیه صفرا در روده)
▪ کاهش فشارخون.
▪ بهبود و تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از عفونت‌ها.
▪ درمان و پیشگیری از اسهال حاد.
▪ کاهش التهابات روده‌ای.
▪ کاهش آلرژی غذایی یا اگزما در کودکان.
▪ بهبود جذب مواد معدنی و ویتامینها.
▪ بهبود علائم نشانگان روده تحریک پذیر و کولیت (ورم مخاط روده بزرگ)
▪ جلوگیری از رشد و تکثیر باکتری‌های مضر.
▪ درمان و پیشگیری ازعفونتهای مخمری مهبل، اسهال مرتبط با مصرف آنتی بیوتیک‌ها، آفت دهان، پوسیدگی دندانها، ورم مهبل (واژینیت)، پای ورزشکاران، عفونتهای قارچی، برفک (کاندیدیاز دهانی).
▪ بهبود عمل گوارش و جذب مواد غذایی.
▪ کمک به ساخت ویتامینهای گروه B و K.
عملکرد پروبیوتیک
نسل جدید محصولات لبنی در حال حاضر فرآورده‌های پروبیوتیکی مختلفی در جهان تولید و عرضه می‌شوند. انواع نوشیدنی‌های پروبیوتیک، شیر، انواع پنیر، دوغ و ماست نوشیدنی، ماست سفت یا هم زده، بستنی، خامه ترش، شیر بدون چربی و نوشیدنی‌های به دست آمده از دوغ، کره از جمله این محصولات هستند. ماست یکی از محصولاتی است که به عنوان یک فرآورده پروبیوتیک بالقوه، توجه زیادی را به خود جلب کرده است.
ماست پروبیوتیک علاوه بر تأمین باکتری‌های زنده، مواد مغذی با ارزشی هم چون کلسیم و پپتیدهای بیولوژیک در اختیار بدن قرار می‌دهند. ماست پروبیوتیک را بایستی تا هنگام مصرف، سرد نگه داشت تا هم میزان زنده ماندن باکتری‌هایی مفید و هم اثرات پایدار این فرآورده‌ها را تضمین نمود.
ماست پروبیوتیک امروزه مشتریان علاوه بر انتخاب میان ماست‌های کم چرب و پر چرب، یا ماست میوه‌ای با یک گزینهٔ دیگر هم روبه روهستند ماست پروبیوتیک.
این ماده لبنی حاوی اسیدهای آمینه ضروری است که برای سلامت انسان مفید است. تریپتوفان یکی از این اسیدهای آمینه است که موجب جذب و ذخیره کلسیم و منیزیم می‌شود و در نهایت به تقویت سیستم عصبی منجر می‌شود.

فواید مکمل‌های پروبیوتیک

در افراد سالم، مصرف محصولات پروبیوتیک حاوی باکتری‌های مفید، مانند بیفیدوباکتر‏ها و لاکتوباسیلوس‌ها، می‌تواند اثرات مثبتی بر سلامت انسان به همراه داشته باشد. پروبیوتیک‌ها در حفظ تعادل و ثبات میکروبیوتای روده نقشی کلیدی دارند؛ میکروبیوتا به عملکردهای گوارشی از جمله تنظیم زمان انتقال مواد غذایی، عادات روده‌ایی، کنترل فراهمی زیستی (Bioavailability) مواد مغذی و تنظیم کارکرد سیستم ایمنی دستگاه گوارش کمک می‌کنند.
پروبیوتیک‌ها همچنین قادرند اختلالات میکروبیوتای روده، پس از درمان آنتی‌بیوتیکی را به حداقل برسانند. از طرفی بهبود میکروبیوتای روده را می‌توان از طریق سطوح افزایش یافته بیفیدوباکترها نسبت به لاکتوباسیل‌ها توصیف کرد که نتیجه این امر برقراری تعادل به سمت باکتری‌های مفید خواهد بود.
مکمل‌های پروبیوتیک بر کارکرد سیستم ایمنی، بهبود سرطان، اسهال ناشی از آنتیبیوتیک، اسهال مسافرتی، آلرژی‌ها، عدم تحمل لاکتوز، بهبود فشارخون، کلسترول افزایش یافته خون و تولید ویتامین در بدن، اثر مثبت می‌گذارند.
▪ پروبیوتیک در سندرم روده‌تحریک‌پذیر
پروبیوتیک‌ها[پ ۱] می‌توانند در درمان سندرم روده‌تحریک‌پذیر مفید باشند. مصرف روزانه حداقل ۱۰ میلیون تا ۱۰۰ میلیون باکتری برای دست‌یابی به نتایج بهتر توصیه شده‌است. برخی تحقیقات اثربخشی پروبیوتیک‌ها در بهبود علائم آی‌بی‌اس را نشان داده‌اند.

چرا پروبیوتیک برای بدن لازم است و در چه موادی یافت می شود