▪ قرآن کریم درباره کیفیت سخن گفتن به برخی از محورهای چگونگی سخن گفتن اشاره فرموده است، از جمله:
الف) سخن گفتن باید با نرمی باشد
فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى ؛[۱] ولی به نرمی با او (فرعون) سخن بگویید؛ شاید متذکر شود، یا (از خدا) بترسد..
ب) سخن گفتن نباید با داد و فریاد همراه باشد، نه در همه جا بلکه در نوع محاورات عرفی و در شرایط عمومی و الا در مقابل حاکم
لا یُحِبُّ اللَّهُ الْجَهْرَ بِالسُّوءِ مِنَ الْقَوْلِ إِلاَّ مَنْ ظُلِم ؛[۲]
زیرا خداوند متعال می‌فرماید:
َ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِیر ،…؛[۳] از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‌ترین صداها صدای درازگوشان است،[۴]
ج) سخن گفتن در غیر جای خودش نباید همراه با ناله و نفرین و یا اف گفتن و … باشد زیرا در قرآن کریم از این گونه تکلم کردن و سخن گفتن نهی شده است.
[۵] مثلاً درباره سخن گفتن با پدر و مادر می‌فرماید:… وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا کَرِیما؛[۶] و گفتار سنجیده و بزرگوارانه به آن‌ها (پدر و مادر) بگو و…
▪ در سخن گفتن باید سعی شود که محتوای سخن از امراض و بیماریهای اخلاقی که غالباً زبان انسان به آن‌ها آلوده می‌شود، مبرّا و پاک باشد. برخی بیماریهای زبان عبارتند از:
الف) کذب[۷]
ب) غیبت[۸]
ج) تمسخر دیگران و آن‌ها را با القاب زشت صداکردن.[۹] و…
▪ باید از سخن گفتن در جایی که زمینه انگیزه‌های فاسد و امراض گوناگون می‌شود خودداری کرد.
▪ انسان باید سخنانش مزّین به صفات پسندیده و خوب باشد از جمله:
الف) صادقانه باشد: ….ِ وَ الصَّادِقِینَ وَ الصَّادِقاتِ ……لَهُمْ مَغْفِرَهً وَ أَجْراً عَظِیماً[۱۰]
ترجمه: مردان راستگو و زنان راستگو و … خداوند برای همه آن‌ها مغفرت و پاداش عظیمی فراهم ساخته است.
پی نوشت ها:
[۱]. طه/ ۴۴.[۲]. نساء/ ۱۴۸.
[۳]. لقمان/ ۱۹.
[۴]. ر.ک: مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ج ۱۷،ص ۵۹.
[۵] . لقمان/ ۱۹؛ نساء/ ۸،۹،۱۴۸..
[۶] . اسراء/۲۳.
[۷]. حج/۳۰.
[۸]. حجرات/ ۱۲.
[۹]. حجرات/ ۱۱.
[۱۰]. احزاب/ ۳۵.
