چطور مغزی قوی و فعال داشته باشیم تا سنین پیری
مهم‌ترین علامت آلزایمر، فراموشی است. آنقدر که خیلی‌ها این اختلال عملکردی مغز را با همه علائمی که دارد، فقط با لفظ «فراموشی» معرفی می‌کنند. اما باید بدانید که هر فراموشی‌ای، نشانه آلزایمر نیست.
برخی اختلالات مثل افسردگی، کم‌کاری تیروئید، تومور مغزی، عفونت‌های مغزی، کمبود بعضی از ویتامین‌ها و حتی سکته‌های مغزی باعث فراموشی می‌شوند. اما اگر فراموشی‌های یکی از نزدیکانتان شما را نگران کرده، باید به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید تا با معاینه دقیق، گرفتن تست حافظه و اسکن مغز، احتمال آلزایمر را در او بررسی کند. پزشک همچنین سابقه بیماری را در خانواده بیمار بررسی می‌کند، سیر مشکلات روحی او را می‌سنجد و سعی می‌کند از طریق مکالمه پی به‌شدت فراموشی ببرد. افراد مبتلا به آلزایمر، معمولا جهت‌یابی درستی از زمان و مکان ندارند؛ یعنی ترتیب و توالی زمان‌ها در ذهنشان به هم می‌خورد، مکان‌ها را نمی‌شناسند و اگر از آنها بپرسید اینجا کجاست یا در چه تاریخی هستیم، نمی‌توانند جواب دهند. این بیماران همچنین قادر به حل محاسبات ساده نیستند. به یادآوردن لغات، نقاشی کردن و… هم در این افراد مختل می‌شود. آلزایمر اگر تا قبل از ۶۵سالگی بروز کند، زودرس است و بعد از این سن، دیررس. اما در هر صورت، بعد از بروز آلزایمر، روند تخریب سلول‌های مغز شدت می‌گیرد و بیمار به‌طور میانگین ۸سال بعد از تشخیص بیماری‌اش زنده می‌ماند. در این دوران، بیمار باید توسط شبکه حمایتی قدرتمندی احاطه شود. این شبکه حمایتی، خانواده و کادردرمانی است که سعی می‌کنند ضمن مراقبت از او، توانایی‌های باقیمانده ذهن او را تقویت کنند.
زنگ خطرهای آلزایمر
اولین نشانه‌های کاهش عملکرد سلول‌های عصبی از حدود ۳۰سالگی نمایان می‌شود اما نمودی در زندگی شما ندارد و همه‌‌چیز در فیزیولوژی مغزتان اتفاق می‌افتد. از حدود ۴۰سالگی تخریب سلول‌ها شروع می‌شود و شما احساس می‌کنید فراموشکار شده‌اید. این اتفاق شاید به‌نظرتان کاملا طبیعی برسد اما اگر جلوی آن را نگیرید، در حوالی ۶۰سالگی نشانه‌های جدی آلزایمر را نشان خواهید داد. در واقع باید گفت آلزایمر بی‌خبر از راه نمی‌رسد. معمولا قبل از اینکه فرد دچار نقص عملکرد مغزی شود، نشانه‌هایی دارد که با شدت کم ظاهر می‌شوند و به مرور زمان، شدت می‌گیرند. مهم‌ترین این علامت‌ها که باید آنها را زنگ خطری برای تشخیص بیماری دانست، عبارتند از:
کم حافظگی:
اختلال حافظه نخستین نشانه بروز آلزایمر است. فراموشی در امور روزمره‌تان کم‌کم به جایی می‌رسد که زندگی‌تان را مختل می‌کند. قرار‌هایتان را فراموش می‌کنید، اسامی نزدیکانتان را از یاد می‌برید و حتی چهره‌های آشنا را دیگر به‌خاطر نمی‌آورید.
ناتوانی از انجام کار‌ها: آلزایمر می‌تواند با سلول‌های مغزی شما کاری کند که حتی یادتان برود قبلا کارهای عادی روزمره‌تان را چطور انجام می‌دادید. فراموش می‌کنید که چطور غذا بپزید، چطور در خانه را قفل کنید یا حتی یادتان می‌رود که ساعت‌ها از ظهر گذشته و شما ناهار نخورده‌اید.
فرار کلمات:
افراد مبتلا به آلزایمر، کلمات معمولی و ساده را از یاد می‌برند و دچار لکنت می‌شوند. نمی‌دانند چطور منظورشان را بیان کنند و حتی برای گفتن جمله ساده‌ای مثل «در را ببند» کلمات مناسب را در ذهنشان پیدا نمی‌کنند. گاهی برای رساندن منظورشان مجبورند از کلمات اشتباهی استفاده کنند. مثلا به جای اینکه بگویند: «آب سرد است»، ممکن است بگویند: «آب لاغر است».
گم شدن در زمان و مکان: هنگام بروز آلزایمر، فرد بیمار، تاریخ را گم می‌کند. نمی‌داند چه فصلی از سال است، چه روزی است و در کجا زندگی می‌کند.
کاهش درک و قضاوت:
بیمار مبتلا به آلزایمر، از تصمیم‌گیری حتی در ساده‌ترین وضعیت ناتوان است. او بریدگی دستش را درک نمی‌کند. وقتی لباس گرم به تن دارد و عرق می‌ریزد، نمی‌تواند دریابد که با درآوردن لباسش، مشکلش حل خواهد شد. درک موقعیت و قضاوت درباره شرایط و تصمیم‌گیری برای این افراد تقریبا غیرممکن است.
جابه‌جا گذاشتن اجسام:
شاید وقتی ذهنتان درگیر است، موقتا وسایل را جابه‌جا بگذارید اما وقتی آلزایمر دارید، حتی نمی‌دانید جای وسایل را اشتباه گذاشته‌اید و هیچ وقت هم نخواهید فهمید.
تغییرات خلقی:
افراد مبتلا به آلزایمر، تغییرات خلقی خیلی سریعی نشان می‌دهند. می‌توانند در یک لحظه شاد باشند و در یک لحظه، ناگهان گریه کنند.
چطور مراقب مغزتان باشید؟
مغز هم درست به اندازه بقیه اندام‌های شما نیاز به مراقبت دارد و همین مراقبت، به پیشگیری از آلزایمر کمک می‌کند. برای آنکه از پادشاه بدنتان محافظت کنید، باید قلمرو سالمی برای او ایجاد کنید. این قلمرو سالم، جسم شماست. باید از مواد‌مخدر، الکل و داروهای روانگردان به‌شدت اجتناب کنید و تغذیه سالمی داشته باشید. جالب است بدانید که پژوهش‌ها نشان داده بیشتر افرادی که در سنین جوانی نشانه‌های اختلال حافظه را بروز می‌دهند، به دیابت، چاقی و بیماری‌های قلبی هم دچار هستند. آنها سه برابر بیشتر از دیگران در خطر ابتلا به آلزایمر قرار دارند. بهترین شیوه تغذیه برای محافظت از مغز، مصرف سبزیجات، ویتامین‌های گروهB، آجیل‌های خام (مثل گردو و بادام) و غذاهای دریایی است. ورزش کردن هم با افزایش سلامتی جسمانی‌تان، تأثیر مثبتی بر سلامت مغز می‌گذارد. به جز بدن، شما باید مغزتان را هم ورزش دهید. ورزش مغز، یادگیری است. از هر روشی برای به‌خاطر سپردن اعداد، کلمات و رویداد‌ها استفاده کنید. زندگی امروزی، با تکنولوژی‌های پیشرفته‌اش، روزبه‌روز مغز ما را منزوی‌تر کرده و فرصت به‌کار گرفتن قوای فکری و حافظه‌مان را کمتر می‌کند. سعی کنید وابستگی‌تان را به لوازم دیجیتال کمتر کنید تا حد ممکن شماره‌ها، چهره‌ها، اسامی و نشانی‌ها را به ذهنتان بسپارید و کمتر به نوشته‌های کاغذی یا دیجیتال متکی باشید.
