خانواده مکانی برای ارتباط مناسب اعضاء حفظ حرمت و شئون یکدیگر است. این حریم خانوادگی ابتدا از سوی خود اعضای خانواده باید حفظ شود و سپس از ناحیه ی دیگران نیز. تنها در این صورت است که امنیّت زندگی زناشویی تأمین می گردد.
یکی از مهم ترین عواملی که این حریم را تهدید میکند بیان اسرار و رازهای درون خانواده نزد دیگران است.
گاهی در زندگی مشترک، یکی از طرفین، مسئله ای خصوصی و به اصطلاح، راز، را افشا میکند. به طور اجمال انواع برملا کردن رازها به این قرارند :
۱ – بیان راز همسر برای دیگران
۲ – بیان راز خودش برای دیگران
۳ – بیان راز دیگران برای همسر
۴ – بیان رازهایی از زندگی مشترک برای دیگران
۵ – دیگران راز گذشته ی یکی از زوجین را به دیگری بگوید.
این موارد هر کدام آثار سوئی در بر دارند که به اختصار اشاره خواهد شد.
آثار نامطلوب افشای راز
پرورش شخصیت منفی :افشای راز نزد دیگران و از دیگران، باعث ایجاد شخصیتی منفی در گوینده خواهد شد. زیرا هیچ کس از کسی که مدام راز دیگران را بیان میکند خوشش نمی آید. فردی که راز دیگری را بیان میکند خودش باعث می شود که اطرافیان با دیده ی تحقیر و به صورتی صنفی به او بنگرند و کرامت ذاتی او زیر سوال خواهد رفت.
کاهش درجه ی ایمان و اعتقاد به خدا :کسی که راز دیگران را برملا میکند به تدریج علاقمند می شود که رازهای بیشتری را بداند لذا در امور دیگران کنکاش میکند و این کنکاش و جستجو برخلاف دستور صریح قرآن کریم است که « در امور دیگران تحبسسّ نکنید. » (حجرات/۱۲) در واقع تحبسّس کننده در امور دیگران صریحاً با حکم خداوند مخالفت کرده است! و گناه کبیره مرتکب شده است. همچنین امام علی ( علیه السلام ) فرمودند: آن کس که در مقام تخصص از اسرار دیگری بر آید خداوند رازهای او را آشکار خواهد کرد.
غفلت و انحطاط اخلاقی :انسان ها به میزانی که به بر ملا کردن راز دیگران و افشای اسرار مردم می پردازند از خودشان غافل می شوند و بدین وسیله فرصت های ارزشمندی را که می توانست صرف خودسازی خود کند در راه تلاش برای کنکاش و تحبسّس در امور دیگران، هدر می دهد.
اشاعه ی زشتی :افشای راز زندگی نیز دیگران یا از دیگران، موجب ریخته شدن قبح گناهان و زشتی ها می شود.
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: کسی که از مسلمانی کار زشتی را با چشم خود ببیند و یا سخن بدی را با گوش خویش بشنود و به منظور پرده دری آن را میان مردم افشا کند، مشمول آیه ی اشاعه ی فحشا است که در دنیا و آخرت به عذاب دردناکی مبتلا خواهد شد.
حال که آثار نامطلوب افشای راز را بیان کردیم، مناسب است که به آثار مطلوب و مثبت رازداری نیز اشاره ای داشته باشیم.
آثار مثبت راز داری
۱ – با هر مرحله رازداری به درجات بیشتری از ایمان نزدیک شده و خویشتن داری بیشتری کسب میکنید.
خداوند می فرماید: «عالم الغیب فلا نطیهر علی غیبه أحدا…» یعنی: خداوند عالم به غیب است و هیچ کس را و غیبش مطلع نمی سازد.
۲ – رازداری، اعتماد دیگران را به شما جلب میکند مردم معمولاً به کسانی که رازدار هستند به دیده ی احترام و اطمینان نگاه میکنند.
۳ – وقتی شما در زندگی خانوادگی خود راز داری را رعایت کنید، فرزندتان الگویی عینی از این مسئله خواهد داشت و این مسئله به رازدار بودن وی در آینده کمک زیادی میکند.
۴ – راز را تا وقتی که فقط خودتان از آن آگاهید، در دست شماست و اختیارش نیز به دست خودتان!
عوامل افشای راز و پرده دری
علیرغم آثار مطلوبی که رازداری دارد و نیز بر خلاف آثار نامطلوب و بدی که بر اثر افشای راز برای انسان پیش می آید، باز هم شاهد این هستیم که افرادی به چنین کاری دست میزنند!!
در اینجا به برخی عواملی که منجر به افشای راز توسط افراد می شود اشاره ای می کنیم:
پوشاندن حقارت درونی :افرادی که به نحوی از ضعف شخصیت رنج می برند و دچار حقارت های درونی هستند چنانچه به تربیت نفس و خودسازی نپردازند ممکن است بخواهند این حقارت شخصیت خود را در دیگران جستجو کنند و با افشای رازهای افراد، آنان را مورد تحقیر و آزار قرار دهند.
ارتباط نامناسب زن و شوهر :زن و شوهری که از ارتباط عاطفی و روحی بسیار می رود و فاقد برنامه ی منظمی برخوردارند فرصتی پیدا نمیکنند تا مشکلات و ناراحتی های خود را به همسرشان بگویند و با همسر خود درددل کرده و رازشان را به او بگویند. این حرف هایی که باید به همسر گفته شود گاهی از حریم خانواده به خارج سرایت میکند و فرد به دنبال گوش شنوای دیگری در بیرون از منزل برای شنیدن می گردد.
انتقاد ناپذیری زن با شوهر :انتقاد باید با شیوه ی انسانی و به قصد اصلاح رفتار طرف مقابل انجام گیرد تا باعث رشد شود. ولی در صورتی که یکی از زوجین تحمل شنیدن انتقادات سالم و سازنده را نیز نداشته باشد. فرصت بحث در باره ی مطالبی که باید بین خودشان گفته می شد را از دست می دهد و ممکن است از درون آن ها رازهای زندگی سر برآورند و با دیگران مبادله شوند.
البته این سخن به معنای تأیید رفتار فرد مقابل نیست بلکه به این معناست که گاهی برخورد نامناسب خود ما و عدم انتقادپذیری مان، باعث آسیب به زندگی مشترک می شود.
الگو گرفتن از روابط والدین :
فرزند کوچکی که می بیند مادرش رازهای زندگی زناشویی اش را با والدین خود مطرح میکند و به حساب درددل کردن، همسرش را نزد مادر خودش خراب میکند الگوگیر میکند.
یا مردی که به فرزند کوچکش می سپارد که در غیابش مراقب مادر باشد و گزارش احوال را بدهد بذر بی اعتمادی را در دل کوچک او می کارد و عملاً به او آموزش راز نگه داشتن را می دهد.
چنین کودکی چگونه می تواند در آینده راز نگه داری خوبی باشد؟!
نتیجه گیری:
مثل دو کشور همسایه که به لحاظ حفظ امنیت از اسرار و اطلاعات ویژه ی کشور خود حفاظت میکنند، رازها و اطلاعات درون خانواده نیز بین همسران محفوظ است و باید از دسترسی دیگران محافظت شود.
