▪ نوشیدن زیاد الکل
همه ما به خوبی از اثرات مخرب الکل بر روی بدن آگاه هستیم، به ویژه هنگامی که صحبت کبد پیش می آید. ولی عجیب است که برای ایجاد آسیب شدید کبدی حتما نیاز به مصرف زیاد الکل نیست. به گفته دکتر جان ایسکندر John Iskander متخصص گوارش در مرکز پزشکی Kaiser Permanente لس آنجلس: ” مصرف بیش از حد الکل می توانید از بیمار به بیمار ، جنس به جنس ، فرهنگ به فرهنگ متفاوت باشد، اما با این حال مصرف بیش از حد آن می تواند باعث ایجاد التهاب مداوم و پرکاری کبد شود. سال ها و دهه ها التهاب مداوم در نهایت منجر به افزایش بافت اسکار (زخم یا شکاف) scar و سیروز (التهاب شدید کبد) cirrhosis یا مرحله نهایی بیماری کبد میشود که منجر به نارسایی کبد خواهد شد. اگر شما یک فرد بالغ سالم هستید اعتدال را رعایت کنید ولی اگر سابقه خانوادگی از اعتیاد به الکل یا بیماری های کبدی مرتبط با الکل دارید باید مصرف آن را محدود کنید.
▪ ننوشیدن آب به اندازه کافی
حتما شنیده اید که روزانه حداقل باید ۸ لیوان آب بنوشید. با اینکه ممکن است به نظرتان زیاد برسد ولی باید بدانید که حدود ۶۵ درصد از بدن ما را آب تشکیل داده – یعنی تا جایی که می توانیم باید به بدنمان آب برسانیم. به گفته دکتر میشل نیل شروود Michele Neil-Sherwood از موسسه پزشکی کاربردی و همکار نویسنده کتاب تلاش برای سلامتی Quest for Wellness: ” کم آبی بدن می تواند تاثیر مستقیم روی توانایی سم زدایی کبد داشته باشد بنابراین از دست دادن توانایی سم زدایی کبد باعث از دست رفتن سلامت سایر اندام های بدن می شود.” و زمانی که این اتفاق بیوفتد خطر ابتلا به بیماری افزایش پیدا میکند. قاعده کلی این است که روزانه باید به اندازه نیمی از وزن ایده آل بدنتان، آب سالم مصرف کنید. ” هنگامی که آب دارای آلودگی هایی از قبیل xenobiotics، موادی که عموما به آب اضافه می شود ( کلرید، فلورید، عوامل نرم کننده ) یا مواد BPA که از بطری های پلاستیکی وارد آب می شوند، باشد، باعث ایجاد مسمومیت در سیستم سم زدایی بدن می شود.
▪ سیگار کشیدن
به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها، هر سال حدد ۴۸۰ هزار نفر فقط در ایالات متحده آمریکا در نتیجه کشیدن سیگار، می میرند. اگر این گزارش به اندازه کافی خطر کشیدن سیگار برای بدن را اثبات نمیکند، یک مطالعه در سال ۲۰۱۱ نشان داده که سیگار کشیدن علت تقریبا نیمی از سرطان های کبد است. به گفته دکتر نیل شروود: ” سیگار کشیدن در کل برای سیستم بدن خطرناک است به دلیل وجود مواد شیمیایی مضر و افزایش استرس اکسیداتیو (استرس اکسیداتیو عدم تعادل میان تولید رادیکال های آزاد و دفاع های آنتی اکسیدانی تعریف می شود.حاصل استرس اکسیداتیو در بدن انواع سرطان‌، دیابت، نارسایی‌های قلبی، آسیب‌های مغزی، مشکلات عضلانی، پیری زودرس، آسیب‌های چشمی و در کل ضعف سیستم ایمنی بدن است.) در سیستم است. این استرس در سیستم می تواند در نهایت منجر به آسیب سلول های کبدی و در نتیجه آسیب به سلول های کل سیستم بدن شود. ”
▪ اضافه وزن داشتن
هیچ کس دوست ندارد اضافه وزن داشته باشید و یکی از پیامدهای اغلب نادیده گرفته شدن تجمع چربی در بدن این است که سبب تجمع چربی اطراف کبد شده و منجر به بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD ) می شود. این بیماری منجر به طیف گسترده ای از بیماری های کبدی می شود که کبد چرب استئاتو هپاتیت Steatohepatitis غیر الکلی (NASH ) و سیروز یا زخم دائمی کبد در نتیجه التهاب مزمن محدوده آن، اشاره دارد. دکتر براون توضیح می دهد که اصطلاح ” غیر الکلی ” به این دلیل استفاده می شود که صدمات وارد شده به کبد بسیار شبیه به آسیب های ناشی از الکل است حتی اگر این بیماران مقدار زیادی الکل مصرف نکرده باشند. “اگر شما مبتلا به NAFLD یا NASH هستید بسیار مهم است که یک رژیم غذایی سالم به همراه ورزش برای کمک به حفظ سلامتی کبد در برنامه روزانه تان جای دهید.در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان NASH وجود ندارد، آزمایشات بالینی برای تحقیق در مورد درمان این بیماری همچنان در دست بررسی است.
▪ مصرف بیش از حد قند در رژیمتان
شما از اهمیت محدود کردن قند در خوراکی و نوشیدنی ها اطلاع دارید ولی شاید تعجب کنید اگر بدانید که چه چیزی شما را در معرض خطر بالقوه بیماری های کبدی قرار می دهد. مشکل اصلی در فروکتوز بالای موجود در شهد ذرت نهفته است که یک ماده بسیار محبوب در رژیم غذایی مردم آمریکاست. به گفته دکتر شروود Sherwood از موسسه پزشکی کاربردی تولسا در اوکلاهاما ” در حالی که تقریبا هر سلول بدن قادر به سوخت و ساز گلوکز است، ولی تنها سلول های کبدی میتوانند فرکتوز را تجزیه کنند. اگر در طول زمان بیش از حد فروکتوز مصرف کنیم، کبد در آن غرق شده و آسیب جبران ناپذیری می بیند. بهترین راه برای پیشگیری از این آسیب محدود کردن مواد غذایی با فروکتوز بالا است مانند نوشابه و شیرینی ها و استفاده از مواد دارای قند طبیعی مانند میوه هاست.”
▪ خوردن غذاهایی که قند خون را بالا می برند یا خوردن غذای زیاد قبل از خواب
اکثریت عملکردهای کبد در شب انجام می شود، بنابراین مصرف غذاهای سنگین تنها باعث ایجاد کار بیشتر این اندام می شود – خوراکی هایی حاوی مارگارین، روغن ترد کننده شیرینی یا روغن کانولا. به گفته دکتر جوج کاسمیدس George Kosmides در کالیفرنیا ” به جای میان وعده از هویج خام و لبو (چغندر) استفاده کنید هر دوی این ها کبد را پاکسازی و بازسازی میکنند. ”
▪ مصرف چربی های ترانس – هر زمان در روز
اگر کلسترول بالا دارید احتمالا باید در مورد خطر استفاده از چربی های ترانس – روغن های هیدروژنه ساخته شده به دست انسان که باعث می شود مواد غذایی مضر شوند، اطلاع پیدا کنید. چربی های ترانس، کلسترول بد LDL شما را بالا برده و مقدار کلسترول خوب HDL بدن را کاهش می دهند. می توانید آن ها را در اغلب غذاهای پخته، اسنک های آماده مثل چیپس و پاپکورن و غذاهای سرخ کردنی پیدا کنید. حتی بعضی رستوران ها بعضی از چربی های ترانس را به غذاهایی که در فر میپزند هم اضافه میکنند تا روغن کمتری مصرف کنند.
▪ درگیر شدن در رابطه ج.ن.س.ی ناامن
داشتن رابطه ج.ن.س.ی ناامن به ویژه با شرکای متعدد می تواند تهدید بزرگی برای سلامت کبد باشد. بزرگترین و مهم ترین خطر این است که ممکن است به بیماری هپاتیت مبتلا شوید که یک بیماری کبدی کشنده بالقوه است که از راه ج.ن.س.ی منتقل می شود. به گفته دکتر براون Brown ” در حالی که سه فرم عمومی از بیماری هپاتیت وجود دارد – A ،B و C – وقتی صحبت از رابطه ج.ن.س.ی باشد فقط بحث هپاتیت B پیش کشیده می شود که می تواند از طریق تماس مستقیم خون یا مایعات بدن یا مدفوع گسترش پیدا کند. برای محافظت از کبد و سلامت کلی بدن سعی کنید همیشه رابطه ج.ن.س.ی ایمن داشته باشید.
▪ مکمل های گیاهی خاص و ویتامین ها
باور کنید یا نه مصرف بیش از حد بسیاری از مکمل ها می تواند به کبد آسیب برساند – بله حتی مکمل های غذایی با کیفیت. فقط به خاطر اینکه می گویند کاملا طبیعی هستند به این معنا نیست که کاملا برای شما مفیدند. ” فیلتر کردن سموم در بدن نقش کبد است و این کار را از طریق فرایند متابولیک پیچیده ای که منجر به تجزیه هر چیزی که ما مصرف می کنیم انجام می دهد. – حتی مکمل های خاص. به گفته دکتر براون ” در طول این فرایند مکمل های خاص می تواند به کبد آسب برسانند و از آنجایی که مکمل های گیاهی به خوبی طبقه بندی نشده اند هیچ راه مشخصی برای تعیین مفید یا مضر بودن آن ها برای سلامتی وجود ندارد. بهترین کار این است که قبل از مصرف با داروساز یا پزشکتان در مورد آن مشورت کنید.
▪ استرس یا ناامیدی بیش از حد
استرس بیش از حد و طولانی مدت می تواند به دلایل متعددی برای سلامت مضر بوده و آسیب بالقوه ای به کبد برساند. تحقیقات دانشگاه ادینبورگ که در مجله گوارش منتشر شده ارتباطی احتمالی بین سطح بالای پریشانی روانی ( علائم اضطراب و افسردگی ) و مرگ و میر ناشی از انواع بیماری های کبدی نشان داد. در حالی که این یافته نیاز به ارزیابی علمی بیشتر دارد، بسیاری از اعضای جامعه پزشکی به رابطه بین ذهن و بدن تاکید دارند. طب سنتی چینی هزاران سال است که روی رابطه بین احساسات و ارگان های بدن تاکید دارد. به گفته دکتر نیل شروود ” اکثر مردم درک نمیکنند که کبد تحت تاثیر خشم قرار می گیرد و خشم جریان انرژی کبد را مسدود میکند. ”
▪ نداشتن فعالیت بدنی کافی
حتی اگر اضافه وزن ندارید ورزش باید یک بخش ثابت از فعالیت هفتگی شما باشد – حداقل به خاطر کبدتان. به گفته دکتر نیل شروود ” در طول ورزش منافذ بدن باز شده و میزان عرق افزایش پیدا میکند که منجر به بهبود روند سم زدایی خواهد شد. ورزش نه تنها به کبد کمک میکند بلکه در کار سم زدایی که کار همیشگی کبد است، با کبد همکاری میکند. ” انجمن قلب آمریکا توصیه میکند حداقل ۱۵۰ دقیقه در هفته ورزش در حد متوسط داشته باشید که ساده ترین روش برای آن می تواند سه روز پیاده روی سریع ۵۰ دقیقه ای باشد.
▪ از داروهای بدون نسخه OTC بیش از حد استفاده میکنید
خیلی خوب است که می توانید سردرد، تب، درد عضلانی یا سایر موارد را به راحتی با دارویی که از داروخانه تهیه میکنید، رفع نمایید. اما واقعیت این است که این داروها در صورت زیاده روی و مصرف مکرر می تواند سمی باشد. دکتر براون توضیح می دهد ” درست مثل تمام چیزهایی که هضم می کنیم، دارو هم از طریق کبد وارد بدن می شود و با بالا بردن سطح سمیت در کبد می تواند در دراز مدت به این عضو آسیب برساند. مثلا استامینوفن اگر در دوز صحیح استفاده شود ( ۴۰۰۰ میلی گرم در روز ) مشکلی ایجاد نمیکند ولی مصرف بیش از حد آن می تواند از اختلال در آزمایش خون عملکرد کبد گرفته تا نارسایی حاد کبد و حتی مرگ را باعث شود. ” از آنجایی که استامینوفن در بسیاری از قرص های ترکیبی برای درد، سردرد، داروی مایع سرماخوردگی و غیره وجود دارد ممکن است بدون اینکه متوجه شوید در مصرف آن زیاده روی کنید. همیشه قبل از مصرف برای اطمینان از دوز مناسب داروها حتما برچسب پشت آن ها را مطالعه کنید به خصوص هنگامی که دو دارو که حاوی استامینوفن هستند را با هم گرفته باشید.
▪ متوقف کردن تست های عملکرد کبد
اغلب افراد از اهمیت انجام آزمایش های منظم برای کلسترول و ضربان قلب آگاهی دارند ولی شاید به فکرشان نرسد که عملکرد کبدشان را بررسی کنند. به خصوص اگر الکل بیش از حد مصرف نمیکنند. به گفته دکتر براون ” این تفکر خطرناک است زیرا برخی از مشکلات کبد هیچ ارتباطی با مصرف الکل ندارد و تا زمانی که بیماری پیشرفته نشود هیچ نشانه ای بروز نمیکند. در حالی که بیوپسی کبد liver biopsy برای تشخیص قطعی هر گونه بیماری کبد، باید انجام شود ولی اغلب بیماری های کبد شامل هر دو بخش PBC ( کلانژیت صفرای اولیه ) و NASH ، در ابتدای راه ممکن است از طریق تست های ساده خون در طی معاینات متعارف پزشکی تشخیص داده شوند. بهتر است این مساله را با پزشکتان در میان بگذارید.

کارهایی که به کبد شما آسیب جدی میزنند