سرویس مدیریت کتاب خبرگزاری کتاب ایران ( ایبنا ) ، صدای کتاب‌ها، در ایران، دهه ۵۰ و ۶۰ با نوارهای کاست شنیده شد و با آغاز فعالیت مراکز معدود تولید کتاب صوتی، اولین کتاب‌های غیرکاغذی به کتابفروشی‌ها راه پیدا کرد؛ ازجمله آن‌ها، «شهر داستان»، «سازمان صداسرا»، «انتشارات قصه جهان‌نما» و «۴۸ داستان» بود.
تولید کتاب صوتی در ایران، پیش‌تر یک جریان پیوسته نبود اما چند دهه بعد، با رشد ناشران کتاب صوتی، مخاطبان کتاب تجربه متقاوتی از کتابخوانی را آغاز کردند. هرچند آمار این ناشران، حداقل نسبت به گذشته، درخورتوجه است اما به نظر می‌رسد، نمی‌توان در مقام مقایسه صرفاً با آمار کمّی تولیدکنندگان، بسنده کرد یا راضی بود؛ به ویژه که آمارهای پایگاه‌های معتبر بین‌المللی، از سرعت رشد بازار کشورهای همسایه، ازجمله ترکیه خبر می‌دهند. بررسی وضعیت بازار کتاب صوتی در این کشور، با توجه به غرابت فرهنگی، توسعه سریع تولیدات مختلف و متنوع فرهنگی این کشور، همچنین رشد مخاطبان این محصولات، حائز اهمیت است.
صدای میلیون دلاری کتاب در ترکیه
پایگاه استاتیستا، آینده بازار سال ۲۰۲۵ کتاب صوتی ترکیه را ۳۱.۶۴ میلیون دلار پیش‌بینی می‌کند. این رشد درآمدی براساس بررسی‌های این پایگاه، با نرخ رشد سالانه، معادل ۶.۱۶ درصد در بازه ۲۰۲۵ تا ۲۰۳۰ افزایش پیدا خواهد کرد؛ بنابراین حجم بازار تا سال ۲۰۳۰ به ۴۲.۶۵ میلیون دلار خواهد رسید. درباره کاربران بازار کتاب‌های صوتی ترکیه تا سال ۲۰۳۰ نیز رشد درخورتوجهی را پیش‌بینی می‌کند؛ یعنی رشد جمعیتی تا ۸.۸ میلیون نفر تا سال ۲۰۲۳.
پیش‌بینی دیگر این پایگاه درباره نفوذ کاربران است؛ نفوذ کاربران در این بازار تا پایان سال ۲۰۲۵، معادل ۹.۲ درصد خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود، تا سال ۲۰۳۰ به ۹.۹ درصد افزایش یابد.
انتظار می‌رود، میانگین درآمد به ازای هر کاربر، در ترکیه ۳.۹۸ دلار باشد. البته در مقیاس جهانی، بیشترین درآمد از این بازار همچنان در اختیار ناشران در ایالات متحده خواهد بود و پیش‌بینی می‌شود، تا پایان سال ۲۰۲۵ به ۴.۲۶ میلیارد دلار برسد.
در بُعد اجتماعی، پایگاه استاتیستا، افزایش محبوبیت کتاب‌های صوتی در ترکیه را نشان‌دهنده روند رو به رشد مصرف محتوای دیجیتال در میان مخاطبان جوان و آشنا با فناوری، می‌داند که راحتی و سرگرمی را دنبال می‌کنند. علاوه براین مصرف محتوای دیجیتال، گسترش استفاده از تلفن‌های هوشمند از دیگر دلایل این رشد، تحلیل می‌شود.
البته نباید تاثیرپذیری بازار کتاب‌های صوتی این کشور از ترکیب میراث فرهنگی و پیشرفت‌های فناوری را نیز فراموش کرد؛ همچنین سنت غنی قصه‌گویی که بخشی از نیاز به شنیدن در جامعه ترکیه را پاسخ می‌دهد. همان ویژگی مشترک با مخاطبان ایرانی که ظرفیت درخورتوجهی برای ناشران کتاب صوتی فراهم می‌کند.
کارشناسان بازار کتاب در ترکیه، معتقدند، ورود پُرقدرت «استوری‌تل» و سرمایه‌گذاری «آدیبل» در محتوای ترکی، موجب شده تا بازار کتاب صوتی در این کشور توسعه پیدا کند.
اگر می‌خواهید جایگاه سایت خود را در گوگل تثبیت کنید، استفاده از بک لینک واقعی خارجی و دائمی اهمیت زیادی دارد. این بک لینک‌ها از سایت‌های معتبر و مرتبط گرفته می‌شوند و باعث دیده شدن صفحات سایت و افزایش اعتماد موتورهای جستجو می‌شوند. استفاده از بک لینک واقعی خارجی و دائمی، بازدید هدفمند ایجاد کرده و رشد طبیعی سایت را تضمین می‌کند. ترکیب این روش با محتوای ارزشمند، موفقیت بلندمدت سایت را تضمین می‌کند.
صدای ضعیف بازار کتاب صوتی در ایران
به نظر می‌رسد، درباره ابعاد مختلف کتاب صوتی در ایران، از جمله درباره اقتصاد و جایگاه آن در جامعه کتابخوان، در مجموع کتاب‌های الکترونیکی بیشتر گفته و نوشته شده است و کمتر به‌طور یک محصول پُرطرفدار. این نگاه درباره آسیب‌شناسی، ظرفیت‌شناسی و اقتصاد این نوع کتاب نیز وجود دارد.
علی محمدپور، دبیر انجمن ناشران دیجیتال و عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی در گفت‌وگو با ایبنا درباره وضعیت کتاب صوتی در ایران، هرچند به رشد و فعالیت درخور توجه تولیدکنندگان کتاب صوتی در ایران اشاره می‌کند اما سهم کتاب صوتی از بازار کتاب ایران را برابر با ظرفیت آن نمی‌داند.
وی معتقد است؛ ارزش کل بازار کتاب الکترونیکی در ایران را بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ میلیارد دلار است و ارزش بازار کتاب صوتی به عنوان قالبی از انواع کتاب الکترونیکی حدود ۲ تا ۳ میلیون دلار است.
به کفته این کارشناس حوزه نشر الکترونیک، یکی از عمده‌ترین مسائل کتاب صوتی در ایران، نقض حقوق پدیدآور با نقل محتوا در شبکه‌های اجتماعی است. محمدپور: حداقل پنج برابر محتوای قانونی، انتشار غیرقانونی را شاهد هستیم؛ بنابراین علاوه بر فاصله درخورتوجه ارزش بازار کتاب صوتی ایران و ترکیه، نقض حقوق مالکیت فکری به دلیل نپیوستن ایران به کپی‌رایت، چالش دیگر جریان تولید این نوع کتاب است.
عضو هیئت‌مدیره اتحادیه تولید و نشر محتوا در فضای مجازی، درباره آمار تولیدکنندگان کتاب صوتی در ایران، به آمار بیش از ۵۰ تولیدکننده اشاره می‌کند؛ درحالی که تولیدکنندگان کتاب صوتی در ترکیه نصف این آمار است. وی ادامه می‌دهد: عمر تولید کتاب صوتی، در ایران نزظدیک به ۲۵ سال است.
به نظر می‌رسد، با وجود هزینه‌های درخورتوجه تولید کتاب صوتی در ایران، آمار تولیدکنندگان به دلیل ظرفیت تولید به واسطه محتوا غنی ادبی و هنری همچنین مخاطبان رو به رشد، صنعت آینده‌داری است اما چالش‌ها هم اندک نیست. اگر به‌دنبال کم کردن فاصله ایران و ترکیه در بحث کتاب صوتی برای افزایش ارزش این بازار هستیم، نباید صرفاً در تکرار چالش‌ها متوقف شد. سال‌ها است، چالش‌های کتاب صوتی از زبان تولیدکنندگان گفته و نوشته می‌شود اما به نظر می‌رسد، تنها نتیجه تکرار مکررات، پیشی گرفتن کشور همسایه در جذب سرمایه و ایجاد یک بازار مطمئن داخلی بوده است.
یکی از مزیت‌ها در ایران، برای تولید کتاب صوتی، علاوه بر آثار کلاسیک ادبی، منابع «فولکلور» است؛ قصه‌هایی نگرانی‌هایی نسبت به فراموشی آن‌ها وجود داشته و کتاب صوتی می‌تواند، علاوه بر حفظ این منابع، ظرفیت توسعه بازار را نیز افزایش دهد.
هرچند ورود سرمایه‌گذاری خارجی در ترکیه، یکی از عوامل جهش بازار کتاب صوتی در این کشور قلمداد می‌شود اما وجود هنرمندان و تعریف راه‌حل‌های مالی برای تولید باکیفیت کتاب با همراهی هنرمندان، می‌تواند ظرفیت‌های خفته را بیدار و با تکیه بر علاقه و تمایل نوجوانان و جوانان در استفاده از فناوری و ابزارهای تسهیل‌کننده در مطالعه، آمار کتابخوانی را کنار بازار کتاب، تقویت کرد.
