غبارگیری
در مرحله اول ارتقای کیفیت و در مرحله دوم زدودن کثافات و آلودگی‌هایی که پس از سالیان دراز بر آن نشسته، مد نظر است. قبل از شستشوی فرش غبارگیری به دو روش انجام می‌شود:
▪ غبارگیری معمولی: در غبارگیری معمولی فرش را می‌تکانند و یا با چوب بر پشت قالی می‌کوبند تا گرد و خاک آن خارج شود.
سپس با جارویی زبر (همان جاروهای چوبی که در منزل همه موجود است) آن را می‌روبند. این کار نباید موجب گسیختگی تار و پود قالی شود و به بافت آن لطمه بزند.
کوبیدن فرش بر زمین از جمله کارهای نادرستی است که جهت تمیز کردن آن به کار می‌رود.
▪ غبارگیری مکانیکی: این کار در کارخانجات، بسته به کیفیت فرش صورت می‌گیرد و در منزل مقدور نیست.
فرش‌هایی که دارای گرد و غبار هستند، قبل از شستشو حتما باید غبارگیری شوند، چرا که هنگام شستشو گرد و غبار در ته گره (محل تماس گره با تار و پود) باقی مانده خوب تمیز نمی‌شود و باعث پوسیدگی فرش می‌گردد. (در واقع تبدیل به گل شده و در مغز فرش باقی می‌ماند).
در زندگی‌های شهری که معمولاً از جاروبرقی استفاده می‌شود، گرد و غبار چندانی درون فرش باقی نمی‌ماند که نیاز به غبارگیری داشته باشد. فقط باید توجه داشت که فرش رنگ پس ندهد.
فرش‌های دستبافت چون کیفیت‌های متفاوتی دارند، ممکن است بعضی از آنها رنگ پس دهد. برای اینکه بفهمید فرش رنگ پس می‌دهد یا نه، یک دستمال سفیدرنگ که با آب نیمه‌گرم خیس شده به قسمت‌هایی از پرز فرش بکشید یا پرز فرش را درون دستمال برای چند ثانیه نگه دارید.
اگر دستمال سفید رنگی شد، فرش رنگ پس می‌دهد و باید هنگام شستشوی آن نکاتی را رعایت کرد. (بیشتر رنگ‌های تیره رنگ پس می‌دهند؛ مانند لاکی، سبزهای تیره، سرمه‌ای، مشکی، آبی).
مراحل شستشوی فرش
در شستشوی فرش با دست، رعایت نکات زیر اهمیت ویژه‌ای دارد:
▪ استفاده از زمین سخت، سیمانی، موزاییک یا زمین شیب‌دار بهتر است.
▪ جریان آب باید به صورت دوش و با حرارت معمولی باشد. از آب گرم در شستشوی فرش دستبافت یا ماشینی استفاده نمی‌شود.
توضیح: فرش‌های ماشینی به علت داشتن مواد پلاستیکی در گره‌ها و تار و پود، پس از شستشو نرمی و لطافت خود را از دست می‌دهند.
در فرش‌های دستبافت هم، که رنگ پس می‌دهد، آب گرم رنگ پس‌داده شده را در قسمت‌های روشن فرش تثبیت می‌کند که رنگبرداری آنها سخت و هزینه‌بردار است.
فرش‌هایی هم که چله آنها از پشم و ابریشم یا گره‌های ابریشمی باشد، کیفیت‌شان پس از شستشو کاسته می‌شود.
▪ در شستشوی فرش از مواد قلیایی نباید استفاده شود.
▪ از شوینده‌های خنثی استفاده شود (مانند پودر دستی که باید قبل از استفاده در آب حل شود، شامپوی فرش، مایع ظرفشویی یا پودر صابون حل‌شده برای فرش‌هایی که چربی روی آنها ریخته شده است).
▪ فرش دستبافت را از قبل خیس نکنید، به خصوص فرش‌هایی که رنگ پس می‌دهند. در این صورت قسمت‌های روشن فرش نیز رنگی می‌شود.
▪ فرشی را که رنگ پس می‌دهد، پس از شستشو با برس پلاستیکی و آبگیری، لوله نکنید و هرگز داخل لوله آب نگیرید.
▪ فرش شسته‌شده را کاملا آبگیری کرده با پارو و سپس با دستمال نخی یا حوله‌ای آب پرز آن را کاملا بگیرید و یک ساعت به همان حالت روی زمین بگذارید تا قسمت‌هایی که رنگ پس می‌دهد با قسمت‌های دیگر فرش تداخل پیدا نکند.
▪ وقتی فرش یک ساعت روی زمین به صورت پهن‌شده ماند، مابقی رطوبت خود را از دست می‌دهد و آماده پهن کردن می‌شود.
▪ فرش نیمه‌مرطوب از پشت، در سایه (نور غیرمستقیم خورشید) و در معرض هوا آویخته شود.
▪ برای فرش‌های ماشینی و دستبافت هم که رنگ پس نمی‌دهند، روش شستشو به همین صورت است. اگر هنگام پهن کردن فرش دوباره روی آن آب بگیرید، ریشههای آن حتما زرد خواهد شد.
▪ پس از خشک شدن فرش آن را با جاروی چوبی یا برس سر به سمت خواب فرش جارو یا برس بزنید تا تمام طرح‌های فرش سر جای خود قرار بگیرد و فرش شما زیبا و شکیل‌تر و تمیز دیده شود.
(جاروبرقی چون به صورت رفت و برگشت روی فرش کشیده می‌شود خواب فرش را به هم زده و از زیبایی آن می‌کاهد).
طریقه استفاده از شامپو فرش
برای شامپو کردن فرش نیاز به زور بازو نیست.
طریقه صحیح استفاده از شامپوی فرش:
▪ قبل از شامپو کردن حتما روی فرش را جارو کنید.
▪ ۱ لیتر آب و ۲ فنجان شامپو فرش را درون ظرفی ریخته و خوب هم بزنید تا کف کند (هر بار این کار را تکرار کنید).
▪ کف شامپو فرش را با یک تور یا اسفنج روی فرش بمالید. حرکت اسفنج بر روی فرش باید به آرامی صورت پذیرد؛ (زیرا فقط پرز فرش شما کثیف شده) است.
توضیح: اگر به جای کف شامپو از آب آن استفاده کنید، فرش نه تنها تمیز نمی‌شود، بلکه لوچ و چسبنده شده و دیرتر خشک می‌شود؛ زیرا رطوبت به ریشههای فرش رسیده و ریشه‌ها در محیط مرطوب می‌پوسند و اگر چند بار این کار را تکرار کنید، به مرور زمان فرش شما حتما می‌پوسد.
کف شامپو فرش کثافات روی پرزهای فرش را در خود حل کرده و ظرف نیم ساعت در مجاورت اکسیژن هوا ناپدید می‌شود که در این مدت روی فرش نباید راه بروید.
▪ از قسمت بالای فرش شروع به کار کنید تا روی قسمت‌هایی که کف شامپو را مالیده‌اید، راه نروید.
▪ پس از نیم ساعت یک دستمال زبر و یا تور پرده را روی فرش بمالید (این عمل را در جهت خواب فرش انجام دهید)، سپس با یک جاروی زبر و یا جاروی چوبی آن را به سمت خواب فرش جارو بزنید.
▪ حالا با یک برس قدیمی فرش خود را شانه کنید.
این کار باعث می‌شود پرزها سر جای خود قرار بگیرند و فرش شما نرم و زیبا به نظر برسد و شما با دیدن آن لذت ببرید.
