کپسول ایترانکس عوارض جانبی موارد مصرف منع دارویی
موارد مصرف
ایتراکونازول یک تریازول ضد قارچ می باشد که به صورت خوراکی جهت درمان کاندیدیاز اروفارنژیال وولووواژینال و pityriasis versicolor ، درماتوفیت پاسخ نداده به درمان موضعی، آنکومایکوزیس و عفونت های سیستمیک مثل آسپرژیلوس، بلاستومایکوزیس، کریپتوکوکسوزیس، کوکسیدیومایکوزیس، کاندیدیازیس، کروموبلاستومایکوزیس، هیستوپلاسموزیس کاربرد دارد. همچنین به عنوان پروفیلاکسی عفونت های قارچی در بیماران دچار نقص ایمنی به کار می رود. در انگلستان از فرم مایع خوراکی ایتراکونازول جهت درمان کاندیدیاز دهانی و مروی با دوز ۲۰۰ میلی گرم روزانه به مدت یک هفته مصرف می شود که می توان آن را در یک دوز منفرد و یا ترجیحاً در ۲ دوز تقسیم شده تجویز نمود. قبل از بلع مایع، می بایست به مدت ۲۰ ثانیه در دهان نگهداری شود. در صورت عدم پاسخ درمانی بعد از یک هفته می توان درمان را برای یک هفته دیگر ادامه داد. در ایالات متحده آمریکا روش مشابهی در مورد کاندیدیاز دهانی به کار می رود ولی در مورد کاندیدیاز مروی رژیم جایگزین ۱۰۰ میلی گرم روزانه به مدت حداقل ۳ هفته ترجیح داده می شود اگرچه در صورت لزوم می توان دوز را به ۲۰۰ میلی گرم افزایش داد.
در مورد بیماران مبتلا به عفونت مقاوم به فلوکونازول دوز تجویزی در انگلستان ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلی گرم دو بار در روز تجویز نمود. در ایالات متحده آمریکا دوز پیشنهاد شده ۱۰۰ میلی گرم ۲ بار در روز می باشد. ایتراکونازول به فرم مایع خوراکی در انگلستان جهت پروفیلاکسی عفونت های قارچی در افراد مستعد که دچار ضعف ایمنی هستند با دوز روزانه mg/kg 5 در دو دوز تقسیم شده تجویز می گردد.
مکانیسم اثر
فارماکوکینتیک
ایترکونازول از مسیر گوارشی بعد از تجویز خوراکی جذب می شود چه به صورت کپسول حاوی دراژه ایتراکونازول مصرف شود و چه به صورت مایع خوراکی با فرمول hydroxypropyl-B-cyclodextrin . میزان جذب از فرمول کپسولی در محیط اسیدی معده افزایش می یابد و هنگام مصرف دارو با غذا حداکثر است ولی میزان جذب از فرمول مایع خوراکی به محیط اسیدی بستگی ندارد و حداکثر جذب در حالت ناشتا وجود دارد. اوج غلظت پلاسمایی بین ۵/۱ تا ۵ ساعت بعد از دوز تجویزی به هر فرم ایجاد می شود و متعاقب تجویز روزانه حالت پایدار طی ۱۵ روز به وجود می آید. متعاقب تجویز روزانه mg200، اوج غلظت پلاسمایی در حالت پایدار حدود ۲ میکروگرم در میلی لیتر می باشد.با دوزهای ۱۰۰ تا ۴۰۰ mg میزان زیست دستیابی افزایش می یابد به طوری که مطرح کننده متابولیسم اشباع پذیر دارو است. ایتراکونازول به شدت به پروتئین متصل می شود و تنها ۲/۰ % به صورت داروی آزاد در گردش می باشد و به صورت وسیع توزیع می گردد ولی تنها مقادیر کمی از آن به درون مایع مغزی نخاعی توزیع می گردد. غلظت های درمانی ایتراکونازول در پوست و غشاهای موکوسی به صورت ۱ تا ۴ هفته بعد از توقف مصرف دارو باقی میماند. مقادیر کمی از آن در شیر مادر توزیع می شوند. ایتراکونازول عمدتاً در کبد توسط سیتوکروم p-450 و ایزوآنزیم CYP3A4 متابولیزه می شود. متابولیت عمده آن یعنی هیدروکسی ایتراکونازول دارای فعالیت ضد قارچی می باشد که از این نظر با ایتراکونازول قابل مقایسه می باشد. ایتراکونازول همچنین به فرم متابولیت های غیر فعال در صفرا و ادرار دفع می شوند. ۳ تا ۱۸% آن به صورت داروی تغییر نکرده در مدفوع خارج می گردد. ایتراکونازول از طریق دیالیز برداشت نمی گردد. نیمه عمر حذف آن متعاقب دوز منفرد ۱۰۰ میلی گرمی حدود ۲۰ ساعت می باشد و در موارد تجویز ادامه یافته نیمه عمر ۳۰ تا ۴۰ ساعت می باشد.
موارد منع مصرف
هشدارها
عوارض جانبی
شایع ترین عارضه جانبی مرتبط با ایتراکونازول عبارتند از: دیس پپسی، دردشکمی، حالت تهوع، یبوست، اسهال (در مصرف مایع خوراکی)، سردرد و سرگیجه. از دیگر عوارض جانبی می توان به واکنش های آلرژیک مثل خارش، راش و آنژیوادم اشاره کرد. مواردی از سندرم استیونس- جانسون با ایتراکونازول مرتبط می باشد مواردی از افزایش در مقادیر آنزیم های کبدی و هپاتیت و یرقان کلستاتیک مشاهده شده است. مخصوصاً در مواردی که درمان بیش از یک ماه طول کشیده شده است موارد نادری از نارسایی کبد ومرگ نیز گزارش شده اند. ندرتاً نارسایی قلبی و ادم ریوی گزارش شده است همچنین وقایع قلبی عروقی شدید شامل آریتمی ها و مرگ ناگهانی دیده شده است. در درمان بلند مدت آلوپسی، ادم و هیپوکالمی ایجاد می شود. اختلال قاعدگی و نوروپاتی محیطی در بعضی از بیماران گزارش شده است.
پیشگیری:
ایتراکونازول باعث ایجاد اختلال در نمو جنین می شود به همین علت در حاملگی منع مصرف دارد. در بیماران کبدی باید از تجویز آن پرهیز نمود و هرگاه درمان بیش از یک ماه به طول انجامد و یا علائم مطرح کننده هپاتیت وجود داشته عملکرد کبدی می بایست مانیتور گردد و در صورت وجود عملکرد کبدی غیر طبیعی درمان باید متوقف گردد. در افراد مبتلا به بیماری های فعال کبدی غلظت های پلاسمایی ایتراکونازول می بایست مانیتور گردند و در صورت لزوم تنظیم دوز انجام شود. هم چنین در افراد مبتلا به اختلالات کلیوی تنظیم دوز لازم می شود و در آن های که کلیرانس کراتینین کمتر از ۳۰ میلی لیتر در دقیقه می باشد تجویز داخل وریدی توصیه نمی گردد و در صورت ایجاد نوروپاتی مصرف ایتراکونازول می بایست متوقف گردد. در افراد مبتلا به عدم کارایی بطنی و نارسایی قلبی و یا دارای این نوع سوابق نباید برای درمان عفونت های قارچی با شدت کم مثل آنکومایکوزیس از ایتراکونازول استفاده کرد. در افراد مبتلا به ایدز وجود هیپوکلریدهیدریا منجر به کاهش جذب ایتراکونازول می گردد و در این موارد می توان با تجویز همزمان ایتراکونازول با یک نوشیدنی اسیدی مثل کولا، میزان جذب را بهبود بخشید.
تداخل دارویی
داروهای تحریک کننده آنزیمی مثل کاربامازپین، ایزونیازید، نویراپین، فنوباربیتال، فنی توئین، ریفابوتین یا ریفامپیسین میتوانند غلظت پلاسمایی ایتراکونازول را کاهش دهند و برعکس داروهای مهارکننده آنزیمی مثل کلاریترومایسین، اریترومایسین، ایندیناویر یا ریتوناویر میتوانند غلظت پلاسمایی ایتراکونازول را زیاد کنند. مصرف داروهایی که از اسیدیته معده می کاهند مثل آنتی موسکارین ها، آنتی اسیدها، مهار کننده های پمپ پروتون و آنتاگونیست های گیرنده H2 هیستامین باعث کاهش جذب ایتراکونازول می گردند.
ایتراکونازول با داروهایی که توسط ایزوآنزیم های میکروزومال کبدی متابولیزه می شوند تداخل دارویی دارد به خصوص آنهایی که با سیتوکروم P-450 و ایزوآنزیم CYP3A4 مرتبط هستند بنابراین ممکن است غلظت های پلاسمایی استامیزول، سیکلوسپورین، سیزاپراید، دی هیدروپیریدین بلوکر کانال کلسیمی مثل فلودیپین، دوفتیلید، میدازولام، میزولاستین، پیموزید، کینیدین، سیلدنافیل، سیرولیموس، استاتین ها مثل آتروواستاتین، لووستاتین یا سیم واستاتین، تاکرولیموس، ترفنادین، تریازولام، وراپامیل و وارفارین افزایش یابد هم چنین است در مورد مهارکننده های پروتئاز HIV مثل ایندیناویر و ریتوناویر و ساکویناویر و در عوض غلظت پلاسمایی ایتراکونازول نیز توسط ایندیناویر و ریتوناویر زیاد می شود (ولی نه در مورد ساکویناویر).
دیگر داروهایی که میتوانند تحت تأثیر قرار بگیرند عبارتند از: آلفنتانیل، آلپرتزولام، بوسپیرون، بوسولفان، دوکتاکسل، متیل پریدنیزولون، کاهنده های قند خون خوراکی، ریفابوتین، تریمترکسات و آلکالوئیدهای وینکا. میزان کارایی کنتراستیپوهای خوراکی نیز ممکن است کم شود. در صورت مصرف ایتراکونازول با استتامیزول، سیزاپراید، دفتیلید، پیموزید،کینیدین و یا ترفنادین ممکن است خطر آریتمی های قلبی ایجاد شود بنابراین از مصرف همزمان این ترکیبات باید خودداری شود.
