اثرات بی احترامی به پدر و مادر از دیدگاه منابع اسلامی
از واجباتی که در قرآن کریم – بعد از دستور به پرستش خداوند ذکر شده- نیکی به پدر و مادر است.[۱] لذا در قرآن و روایات، تأکید فراوانی بر رعایت حقوق والدین و نیکی و احسان به آنان شده است.[۲] در مقابل، رعایت نکردن این واجب، علاوه بر مجازات اخروی – در صورت توبه نکردن- مجازات دنیایی را نیز در پی دارد که در این جا به برخی از آنها اشاره می شود:
۱. سلب توفیق در انجام عبادات و ترک گناهان؛ امام رضاعلیه السلام در این باره می فرماید: «خداوند، عقوق والدین و نافرمانی از آنان را حرام کرده است؛ زیرا این کار باعث سلب توفیق الاهی در اطاعت از دستورات او می شود».[۳]
۲. جلوگیری از استجابت و برآورده شدن دعا؛ امام صادقعلیه السلام فرمود: «یکی از گناهانی که مانع قبول شدن دعا می گردد، و هوا را تیره میکند، عقوق والدین است»؛[۴] و تیره شدن هوا کنایه از این است که بی احترامی به والدین مانع ادراک قلب نسبت به حق است.[۵]
۳. شقاوت و بدبختی؛ امام صادقعلیه السلام می فرماید: «آزار رساندن به پدر و مادر، جزو گناهان کبیره است؛ زیرا خداوند کسی که مورد عاق والدین قرار گرفته است را گناه کار و شقی و بدبخت قرار داده است».[۶]
۴. مورد لعن و محروم شدن از رحمت خداوند؛ امام صادق علیه السلام فرمود: «ملعون است، ملعون است کسی که پدر یا مادرش را کتک بزند. ملعون است، ملعون است کسی که والدین خود را آزار دهد».[۷] مقصود از لعن در آخرت؛ عقوبت الاهی و در دنیا؛ انقطاع و دور شدن از قبول رحمت و توفیق خداست.[۸]
۵. پذیرفته نشدن نماز؛ امام صادق علیه السلام فرمود: «کسی که نگاه غضب آلود به پدر و مادرش کند، هر چند که آنها به او ظلم کرده باشند، خداوند هیچ کدام از نماز هایش را قبول نمیکند».[۹]
[۱]. بقره، ۸۳.
[۲]. ر.ک: نمایه «وظایف فرزندان در برابر والدین»، سؤال ۳۴۳۲.
[۳]. شیخ صدوق، علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۷۹، کتاب فروشی داوری، قم، چاپ اول، ۱۳۵۸ش.
[۴] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالحدیث، ج ۴، ص ۲۵۷، چاپ اول، دارالحدیث، قم، ۱۴۲۹ق.
[۵]. مازندرانى، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی-الأصول و الروضه، محقق و مصحح: شعرانى، ابوالحسن، ج ۱۰، ص ۱۷۳، المکتبه الإسلامیه، تهران، چاپ اول، ۱۳۸۲ق.
[۶]. علل الشرایع، ج ۲، ص ۴۷۹.
[۷]. کراجکی، محمد بن علی، کنز الفوائد، نعمه عبدالله، ج ۱، ص ۱۵۰، دار الذخائر، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ق؛ شیخ حر عاملى، وسائل الشیعه، ج ۱۶، ص ۲۸۱، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، قم، چاپ اول، ۱۴۰۹ ق.
[۸]. راغب أصفهانى، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، ص ۷۴۱، دار القلم، الدار الشامیه، بیروت، دمشق، چاپ اول، ۱۴۱۲ق.
[۹]. الکافی، ج ۴، ص
