مداخله در ناهماهنگی های رشدی فک و صورت به وسیله ارتودنسی، تنها در دوره رشد امکان پذیر است. هرچند رشد اجزای صورت تا ۱۶ سالگی برای دختران و ۱۸ سالگی برای پسران ادامه دارد، ولی بهترین نتیجه درمانی زمانی به دست می آید که این مداخله در «دوره جهش رشدی» انجام پذیرد.
این دوره برای دختران معمولادر ۱۰-۹ سالگی و برای پسران معمولادر ۱۲-۱۱ سالگی است. بعد از این دوره درمان های ارتودنسی تاثیر کمی در اصلاح ناهنجاری های فکی دارند و در صورت وجود این موارد ممکن است روش های جراحی با یا بدون درمان ارتودنسی تکمیلی توصیه شود. بر خلاف موارد فوق، درمان های ارتودنسی به قصد اصلاح نامرتبی دندان ها در هر سنی امکان پذیر است. هرچند با بالارفتن سن ممکن است درمان پیچیده تر و عوارض آن مشهودتر شود. درمان های ارتودنسی به دو سیستم عمده دستگاه متحرک یا ثابت یا بعضا ترکیبی از هر دو روش انجام می شوند.
سیستم ارتودنسی متحرک (پلاک ارتودنسی)
دلیل نامگذاری این سیستم این است که توسط بیمار قابل برداشتن و گذاشتن است. با وجود این، استفاده از این روش تنها زمانی موثر است که دستگاه های مربوطه، دست کم به مدت ۱۸ ساعت و به طور پیوسته در شبانه روز در دهان قرارگیرند.
مزایای این سیستم عبارتند از:
– هزینه کمتر
– توانایی بیشتر در رعایت مراقبت های بهداشتی توسط بیمار.
معایب آن عبارتند از:
– محدودیت در استفاده تنها برای مشکلات جزیی یا به عنوان پیشگیری.
– به دلیل توانایی بیمار در برداشتن و گذاشتن دستگاه، همکاری بیمار در استفاده از دستگاه به میزان توصیه شده در شبانه روز در نتیجه درمان تاثیر مستقیم داشته و عدم رعایت آن منجر به شکست درمان می شود.
– به دلیل حجیم بودن، ممکن است موجب اختلال در تکلم فرد به هنگام استفاده از دستگاه شود.
سیستم ارتودنسی ثابت
همان طور که از نامش پیداست، در این روش دستگاه ارتودنسی بر خلاف سیستم قبلی قابل در آوردن و گذاشتن توسط بیمار نیست.
مزایا:
– قابلیت و توانایی بالا، به طوری که اغلب درمان های ارتودنسی با بهترین نتیجه این سیستم قابل انجام هستند.
معایب:
– هزینه نسبتا زیاد
– دشواری در رعایت مسائل بهداشتی توسط بیمار
– احتمال بیشتر در بروز عوارض درمانی ارتودنسی مانند مشکلات لثه و تحلیل ریشه دندان.
مشکلات ناشی از نامرتبی دندان ها و ناهنجاری های فک و صورت
مشکلات تغذیه یی
برای یک تغذیه مناسب علاوه بر دندان های سالم، لازم است که این دندان ها در سر جای خود به شکل مرتبی قرار گیرند تا از عهده جویدن غذا به خوبی برآیند. برای جویدن غذا دندان های فک پایین و بالاباید در موقعیتی قرار گیرند که در یک هماهنگی با عضلات، عمل جویدن ممکن شود. هر نوع عدم تعادل یا جابه جایی دندان ها به صورتی که یک دوره کامل جویدن را به هم بزند، موجب اختلال در عمل جویدن می شود. این نکته به ویژه در کودکان در حال رشد می تواند عوارض جبران ناپذیری را برای تمام عمر در ایشان بر جا گذارد.
زیبایی
زیبایی چهره می تواند در کارایی فرد و مسائل رفتاری وی تاثیرگذار باشد. داشتن یک چهره دارای اجزای هماهنگ و برخورداری از یک لبخند زیبا در تقویت اعتماد به نفس فرد بسیار موثر است. به همین طریق، ناهماهنگی صورت یا نامرتبی دندان ها می تواند موجب عوارضی چون گوشه گیری، افسردگی و تضعیف موقعیت اجتماعی فرد شود. یک لبخند زیبا نخستین و به یادماندنی ترین خاطره مثبت دیگران از شما خواهد بود.
مسائل بهداشتی
یکی از مشکلاتی که ردیف نبودن دندان ها ایجاد می کند، عدم توانایی در تمیز کردن مناسب آنهاست.
گرچه در برخی متون دندانپزشکی، ارتباط بین نامرتبی دندان ها و بهداشت دهان رد شده است، با این وجود اغلب دندانپزشکان در تجربه کلینیکی خود مشکلات بهداشتی مرتبط با نامرتبی دندان ها را مشاهده کرده اند.
تکلم
یکی از کارکرد های دهان، ایفای نقش اساسی در تکلم است و بدشکلی های فک و دندان ها ممکن است موجب اختلال در این کارکرد شوند.
تنفس
تنفس، یکی دیگر از کارکرد های دهان است که ممکن است در نتیجه بدشکلی فک و دندان ها مختل شود. برای نمونه افرادی که دچار تنگی فک بالاهستند، اغلب دچار مشکلات تنفسی مثل انسداد راه های هوایی و تنفس دهانی هستند .
