۱. خوابیدن به پهلوی چپ
همه ی ما می دانیم سلامت جسمی و روانی تا حد زیادی به خواب کافی بستگی دارد. بر اساس تحقیقات بنیاد ملی خواب در ایالات متحده ی آمریکا، یک انسان بالغ به ۷ تا ۸ ساعت خواب شبانه احتیاج دارد. اما آیا می دانستید علاوه بر خواب کافی، طرز خوابیدن نیز در افزایش کیفیت خواب و بهبود سلامت بدن مؤثر است؟ در ادامه ی این مقاله با ما همراه باشید تا در مورد فواید و معایب وضعیت های مختلف خوابیدن بیشتر بدانیم.
یکی از بهترین حالت های خوابیدن ، خوابیدن به پهلوی چپ است
۲. خوابیدن به پشت
خوابیدن به پشت موجب می شود سر، گردن و ستون فقرات هم تراز شده و در وضعیت خنثی قرار بگیرند. این طرز خوابیدن مانع وارد آمدن فشار یا انحنای اضافه به پشت می شود.
خوابیدن به شکل ستاره ی دریایی (خوابیدن به پشت، دست ها بالا) نیز برای پشت مفید است و از چروک و جوش صورت جلوگیری میکند. به گفته ی دکتر دِکونتی جیمه (Decontee Jimmeh)، متخصص مغز و اعصاب، خوابیدن به پشت از احتمال برگشت اسید معده به مری می کاهد. وقتی به پشت می خوابید، سر بالاتر از بدن و معده پایین تر از مری قرار گرفته و احتمال حرکت مواد هضم شده به سمت بالا کمتر است. اما خوابیدن به پشت شاید در بعضی افراد موجب خروپف شود. علاوه بر این، در خوابیدن به شکل ستاره ی دریایی چون دست ها بالای سر قرار می گیرند، به اعصاب کتف فشار وارد شده و ممکن است ایجاد درد کند.
۳. خوابیدن به پهلوها
خوابیدن به هر یک از پهلوها تأثیرات خاص خودش را دارد، اما از معایب کلی این طرز خوابیدن می توان به چروکیدگی پوست و افتادگی سینه ها اشاره کرد. خوابیدن به پهلوی راست ممکن است موجب تشدید سوزش معده شود. این در حالی است که خوابیدن به پهلوی چپ اگرچه از شدت سوزش معده می کاهد، موجب فشار آمدن به اندام های داخلی بدن مانند کبد، ریه ها و معده می شود. با این حال، به خانم های باردار توصیه شده است که برای گردش خون بهتر به پهلوی چپ شان بخوابند. به توصیه ی ویویان آیزن اِشتات (Vivian Eisenstadt) که یک فیزیوتراپیست است، وقتی به پهلوی چپ می خوابید، برای زیر سرتان از بالش های اِرگونومیک با ضخامت کافی استفاده کنید تا سر و گردن در وضعیت مناسب قرار بگیرند، یک بالش کوچک هم زیر کمرتان بگذارید تا معده به سمت پایین قوس برندارد و یک بالش دیگر نیز بین دو پا قرار دهید.
در مورد خوابیدن به پهلوی چپ به طور خاص در آموزه های طب باستانی هندوستان موسوم به آیوروِدا (Ayurveda) صحبت شده است. در ادامه، به طور خلاصه به بررسی فوایدی می پردازیم که بر اساس این طب هزاران ساله در نتیجه ی خوابیدن به پهلوی چپ حاصل خواهند شد. پیش از مرور این موارد لازم به ذکر است که آنچه طب آیورودا در مورد خوابیدن به پهلوی چپ ذکر میکند، ممکن است در قسمت هایی با آموزه های طب سنتی ما و نتایج برخی پژوهش های علمی پیرامون تأثیرات وضعیت های مختلف خوابیدن مغایرت داشته باشد، بنابراین باید تاکید کنیم که برای بهینه ترین وضعیت خوابیدن بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و صرفا به این مقاله اکتفا نکنید.
خوابیدن روی شکم اصلا توصیه نمیشود
فواید خوابیدن به پهلوی چپ از نظر طب آیورودا چیست؟
۱. تقویت عملکرد دستگاه لنفاوی
بر اساس طب آیورودا، چون سمت چپ بدن سمت غالب غدد لنفاوی است، خوابیدن به پهلوی چپ موجب تصفیه ی بهتر سموم، مایع لنف و مواد زائد از طریق مجرای صدری و گره های لنفی خواهد شد. این در حالی است که گفته می شود خوابیدن به پهلوی راست از عملکرد دستگاه لنفاوی می کاهد. وقتی دستگاه لنفاوی نتواند کارآمد عمل کند، در تصفیه ی سموم و حرکت مایع لنف در بدن اختلال ایجاد شده و زمینه ی بروز بیماری های مهلک به دلیل تجمع سموم افزایش می یابد. عده ای از دانشمندان غربی معتقدند خوابیدن به پهلوی چپ به دفع مواد زائد از مغز نیز کمک میکند.
۲. تسهیل فرآیندهای گوارشی
خوابیدن به پهلوی چپ به دلیل جاذبه ی زمین در تسهیل فرآیندهای گوارشی مؤثر است. خوابیدن به پهلوی چپ موجب می شود محتویات روده ی بزرگ راحت تر حرکت کند تا در اجابت مزاج دچار مشکل نشوید. همچنین، چون معده و پانکراس در سمت چپ بدن واقع شده اند، این اندام ها وقتی به پهلوی چپ می خوابید در طول خواب نیز در وضعیت طبیعی خود قرار خواهند داشت . این امر خود موجب تداوم ترشح آنزیم های پانکراسی و دیگر فرآیندهای گوارشی می شود.
۳. مناسب برای زنان باردار
در طب آیورودا به ویژه به زنان باردار توصیه شده است که به پهلوی چپ بخوابند تا گردش خون بهتری در ناحیه ی قلب داشته باشند. ناگفته نماند که تأثیر خوابیدن به پهلوی چپ روی عملکرد قلب در افراد غیرباردار محل مناقشه است. این طرز خوابیدن علاوه بر اینکه از فشار وارد آمده بر کمر می کاهد، موجب خواهد شد که رحم به کبد فشار وارد نکند و در نتیجه، جریان خون به رحم، کلیه ها و جنین افزایش یابد. با این حال زنان باردار حتما باید در این باره با پزشک خود مشورت کنند.
۴. کاهش سوزش معده
نتایج یک پژوهش علمی نشان داده است که خوابیدن به پهلوی چپ موجب کاهش علائم رفلاکس معده می شود، چرا که معده در سمت چپ بدن واقع شده است. در این پژوهش مشاهده شد که علائم رفلاکس معده در اثر خوابیدن به پهلوی راست تشدید می شوند. با توجه به اینکه تأثیر گفته شده در کاهش سوزش معده تقریبا سریع اتفاق می افتد، چنانچه از آن دسته افرادی هستید که بعد از صرف غذا دچار این حالت می شوید، می توانید ۱۰ دقیقه به پهلوی چپ دراز بکشید تا از شدت سوزش کاسته شود.
۵. تسکین درد کمر
این طب سنتی به افرادی که از درد مداوم در ناحیه ی کمر رنج می برند، توصیه کرده است که به پهلوی چپ بخوابند. این طرز خوابیدن از فشار وارد آمده بر ستون فقرات می کاهد و در نتیجه، فرد احساس راحتی بیشتری میکند و خواب شبانه ی باکیفیت تری خواهد داشت.
توجه
آنچه در مورد فواید خوابیدن به پهلوی چپ در طب آیورودا آمده است، در پاره ای از موارد با آموزه های طب سنتی کشور ما و نیز برخی پژوهش هایی که پیرامون تأثیرات وضعیت های مختلف خوابیدن انجام شده اند، مغایرت دارد. شاید با خواندن فوایدی که آیورودا ذکر کرده است، ترغیب شده باشید که از این پس به پهلوی چپ بخوابید، اما به شما توصیه می کنیم که در انتخاب این طرز خوابیدن عجله نکنید. به ویژه افراد مبتلا به بیماری های قلبی، آپنه خواب (وقفه ی تنفسی در خواب)، آب سیاه و سندرم تونِل کارپ لازم است محتاط تر عمل کنند، زیرا خوابیدن به پهلوی چپ در این افراد ممکن است فواید گفته شده را نداشته باشد. اگر هم در مورد اینکه خوابیدن به کدام پهلو برای سلامتی بدن مفیدتر است تردید دارید، حتما در اسرع وقت با یک پزشک مشورت کنید.
نکته ی دیگر اینکه خوابیدن به پهلوها آن هم به شکل جنینی موجب ایجاد کشیدگی در ناحیه ی پشت و مفاصل می شود، به ویژه اگر چانه و زانوها را به سمت قفسه ی سینه داخل بکشید. به گفته ی دکتر هومن مِلامِد (Hooman Melamed)، جراح ستون فقرات، بهتر است تا حد امکان از خوابیدن به پهلوها به شکل جنینی پرهیز شود، زیرا مطلوب است که کتف و گردن حین خواب در یک راستا قرار بگیرند.
خوابیدن روی شکم
خوابیدن روی شکم هرگز توصیه نمی شود، چرا که انحنای طبیعی ستون فقرات را به هم ریخته و قوس بیش از حد ایجاد میکند. در نتیجه ی این تأثیر، فشار وارد آمده بر مفاصل و ماهیچه ها افزایش یافته و موجب بروز احساس درد، بی حسی یا سوزش خواهد شد. این طرز خوابیدن به دلیل باز نگه داشتن قسمت های بالایی مجاری تنفسی از خروپف جلوگیری میکند. اما وقتی روی شکم می خوابید، چون سر به مدت طولانی یک وَری قرار می گیرد، خیلی زود احساس درد خواهید کرد. این طرز خوابیدن به ویژه برای افراد مبتلا به درد گردن و پشت مناسب نیست.
نتیجه
به هر طرزی که بخوابید فواید و معایب خاص خودش را دارد، اما چنانچه به بیماری خاصی مبتلا هستید که طرز خوابیدن می تواند در بهبود یا تشدید علائم بیماری مؤثر واقع شود، توصیه می کنیم در مورد اینکه کدام طرز خوابیدن مناسب حال شماست، حتما با یک پزشک مشورت کنید.
