قرص زیپراسیدون عوارض جانبی موارد مصرف منع دارویی
▪ موارد مصرف زیپراسیدون
درمان اسکیزوفرنی؛ درمان اپیزودهای حاد مانیک یا اپیزودهای ترکیبی اختلال دو قطبی با یا بدون سایکوز؛ درمان نگهدارنده اختلال دوقطبی در کنار Lithium یا Valproate؛ آژیتاسیون حاد در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی؛ به صورت off-label در سایکوز/ آژیتاسیون ناشی از آلزایمر هم مصرف دارد.
▪ مکانیسم اثر زیپراسیدون
Ziprasidone یک داروی آنتی سایکوتیک benzylisothiazolylpiperazine است. مکانیسم دقیق آن مشخص نیست اما مطالعات آزمایشگاهی رادیولیگاند نشان می دهد که Ziprasidone افینیتی بالایی به رسپتورهای D2، D3، ۵-HT2A، ۵-HT1A، ۵-HT2C، ۵-HT1D و آلفا۱ آدرنرژیک دارد؛ افینیتی متوسط به رسپتورهای هیستامینی H1 داشته و هیچ گونه افینیتی به رسپتورهای آلفا ۲ آدرنرژیک، بتا آدرنرژیک، ۵-HT3، ۵-HT4، کولینرژیک، mu، sigma یا بنزودیازپینی ندارد.
Ziprasidone به عنوان آنتاگونیست رسپتورهای D2، ۵-HT2A و ۵-HT1D و آگونیست رسپتور ۵-HT1A عمل میکند. Ziprasidone مهارکننده متوسط بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین هم هست.
فارماکوکینتیک زیپراسیدون
▪ جذب: به خوبی جذب می شود، در صورت مصرف با غذا سطح سرمی به حدود ۸۰% می رسد
▪ فراهمی زیستی: ۶۰% خوراکی و ۱۰۰% عضلانی
▪ زمان رسیدن به پیک: ۶-۸ ساعت (خوراکی)؛ کمتر از ۶۰ دقیقه (عضلانی)
▪ اتصال به پروتئین: ۹۹% به آلبومین و آلفا ۱ اسید گلایکوپروتئین
▪ توزیع: Vd: 1.5L/kg
▪ متابولیسم: کبدی، بیشتر از طریق احیای شیمیایی و آنزیمی به واسطه گلوتاتیون و آلدهید اکسیداز، یک سوم متابولیسم کلی توسط CYP3A4 (ماژور) و CYP1A2 (مینور) انجام می شود
▪ نیمه عمر: ۷ ساعت (خوراکی)؛ ۲-۵ ساعت (عضلانی)
▪ دفع: مدفوع (۶۶%)، ادرار (۲۰%)

عوارض جانبی زیپراسیدون
▪ نکته: در استفاده از این دارو افزایش اندک طول QTc اتفاق می افتد ولی موارد مهم بالینی نادر است.
▪ سیستم عصبی مرکزی: خواب آلودگی، علائم اکستراپیرامیدال، سردرد، سرگیجه، آکاتیزیا، اضطراب، بی خوابی، آژیتاسیون، اختلال شخصیت، اختلال در تکلم، آکینزیا، آمنزیا، آتاکسیا، کانفیوژن، دلیریوم، دیس تونیا، خشونت، تب و لرز، هایپوترمی، سایکوز، ورتیگو، oculogyric crisis
▪ گوارشی: تهوع، افزایش وزن، یبوست، دیس پپسیا، اسهال، استفراغ، خشکی دهان، سیالوره، ادم زبان، آنورکسیا، دل درد، دیس فاژیا، خونریزی از مقعد، سندروم buccoglossal
▪ قلبی عروقی: هایپوتنشن ارتواستاتیک، درد قفسه سینه، هایپرتنشن، تاکی کاردی، برادی کاردی، ادم صورت، اتساع عروق
▪ پوستی: راش پوستی، درماتیت قارچی، واکنش حساسیت به نور
▪ اندوکرین و متابولیک: دیس منوره
▪ ادراری تناسلی: پریاپیسم
موضعی: درد در محل تزریق
▪ نوروماسکولار و اسکلتی: ضعف، هایپوستزیا، میالژیا، پارستزیا، راه رفتن غیرعادی، choreoathetosis، دیس آرتریا، دیس کینزیا، هایپرکینزیا، هایپوکینزیا، هایپوتونیا، نوروپاتی، ترمور، توئیچینگ، کمر درد، سفتی عضلانی cogwheel، هایپرتونیا
▪ چشمی: اختلال بینایی، دوبینی
▪ تنفسی: عفونت، رینیت، سرفه، دیس پنه، فارنژیت
▪ متفرقه: دیافورزیس، فورونکلوزیس، سندروم ترک، درد پهلو، سندروم شبه آنفولانزا

تداخلات دارویی زیپراسیدون
▪ منع مصرف همزمان: Artemether؛ Dronedarone؛ Lumefantrine؛ Metoclopramide؛ Nilotinib؛ Pimozide؛
▪ داروهای افزاینده طول QT؛ Quetiapine؛ Quinine؛ Tetrabenazine؛ Thioridazine؛ Toremifene؛ Vandetinib؛ Vemurafenib
▪ Ziprasidone اثرات یا غلظت این داروها را افزایش می دهد:
الکل؛ Aripiprazole؛ CNS depressantها؛ Dronedarone؛ Methylphenidate؛ Pimozide؛ ترکیبات افزایش دهنده طول QT؛ Quinine؛ مدولاتورهای سروتونین؛ Tetrabenazine؛ Thioridazine؛ Toremifene؛ Vandetinib؛ Vemurafenib
▪ اثرات یا غلظت Ziprasidone با این داروها افزایش می یابد:
مهارکنندگان استیل کولین استراز (مرکزی)؛ Alfuzosin؛ ترکیبات ضد قارچی (مشتقات آزولی، سیستمیک)؛ Artemether؛ Chloroquine؛ Ciprofloxacin؛ Conivaptan؛ Gadobutrol؛ Hydroxyzine؛ Indacaterol؛ Lithium؛ Lumefantrine؛ Methylphenidate؛ Metoclopramide؛ Nilotinib؛ ترکیبات افزایش دهنده طول QT؛ Quetiapine؛ Quinine؛ Tetrabenazine
▪ Ziprasidone اثرات یا غلظت این داروها را کاهش می دهد:
آمفتامین ها؛ داروهای ضد پارکینسون (آگونیست دوپامین)؛ Quinagolide
اثرات یا غلظت Ziprasidone با این داروها کاهش می یابد: Carbamazepine؛ Cyproterone؛ Lithium؛ Tocilizumab

هشدار ها زیپراسیدون

▪ منع مصرف
بیش حساسیتی؛ داروها یا بیماری هایی که فاصله QT را افزایش می دهند؛ انفارکتوس میوکاردی حاد؛ نارسایی قلبی جبران نشده
احتیاط
▪ داروهای آنتی سایکوتیک آتیپیک تغییرات متابولیک ایجاد میکنند (مثل هایپرگلایسمی، دیس لیپیدمی و افزایش وزن) که همگی ریسک عوارض قلبی عروقی را افزایش می دهد
▪ هایپرگلایسمی در برخی موارد شدید بوده و منجر به کتواسیدوز، کمای هایپراوسمولار یا مرگ می شود؛ گلوکز خون بیماران پرخطر مانیتور شود
سندروم بدخیم نورولپتیک در استفاده از داروهای آنتی سایکوتیک گزارش شده است
▪ تاردیو دیس کینزیا، واکنش های دیستونیک حاد، سودوپارکینسونیسم یا آکاتیزیا به صورت حاد یا مزمن رخ می دهد
▪ در صورتی که راش بدون علت مشخصی رخ داد دارو قطع شود

واکنش های دارویی همراه با ائوزینوفیلی و علائم سیستمیک (DRESS) گزارش شده است؛ DRESS شامل ترکیبی از سه یا چند مورد از موارد زیر است:

▪ واکنش پوستی (مثل راش یا درماتیت اگزفولیاتیو)، ائوزینوفیلی، تب، لمفادنوپاتی و یک یا چند واکنش سیستمیک مثل هپاتیت، نفریت، پنومونیت، میوکاردیت و پریکاردیت؛ DRESS گاهی کشنده است؛ در صورت شک به DRESS دارو قطع شود
▪ واکنش های پوستی مثل سندروم استیونس جانسون گزارش شده است؛ واکنش های پوستی شدید گاهی کشنده هستند، در صورت شک به این نوع واکنش ها دارو قطع شود
▪ موارد نادر پریاپیسم گزارش شده است
▪ ممکن است هایپوتنشن ارتواستاتیک بدهد
▪ تلاش برای خودکشی از ویژگی های بیماری سایکوتیک یا دوقطبی است، بیماران پرخطر همزمان با دارودرمانی باید تحت نظارت دقیق باشند
▪ آنتاگونیست های دوپامین۲ سطح پرولاکتین را بالا می برند؛ هایپرپرولاکتینمی طولانی مدت در صورتی که منجر به هایپوگنادیسم شود، تراکم استخوانی را کاهش می دهد
▪ لوکوپنی/ نوتروپنی و آگرانولوسیتوز گزارش شده است؛ ریسک فاکتورهای احتمالی برای لوکوپنی/ نوتروپنی عبارتند از تعداد کم گلبول های سفید (WBC) و سابقه لوکوپنی/ نوتروپنی ناشی از دارو
▪ اگر بیمار سابقه کانت WBC بسیار پایین یا لوکوپنی/ نوتروپنی ناشی از دارو دارد، CBC بیمار را به طور منظم در اولین ماه های درمان چک کنید؛ در صورت بروز اولین علائم کاهش قابل توجه WBC به
▪ داروهای آنتی سایکوتیک با بی تحرکی مری و آسپیراسیون در ارتباط هستند؛ در بیمارانی که در معرض خطر پنومونی هستند، احتیاط شود
▪ می تواند باعث افزایش طول QT و در نتیجه آریتمی بطنی بدخیم (torsade de pointes) و مرگ ناگهانی شود؛ در بیمارانی که QTc > 500msec دارند دارو قطع شود؛ عدم تعادل الکترولیتی به خصوص هایپوکالمی یا هایپومنیزیمی قبل و در طول درمان اصلاح شود
▪ Sedative متوسط تا قوی است؛ در صورت نیاز به کار با تجهیزات سنگین احتیاط شود
▪ در نارسایی کبدی احتیاط شود
▪ ممکن است در تنظیم دمای بدن اختلال ایجاد کند؛ در تماس با گرما، تمرینات ورزشی شدید، دهیدراسیون یا مصرف داروهایی که اثرات آنتی کولینرژیک دارند، احتیاط شود
توصیه های دارویی زیپراسیدون
▪ لازم است دارو دقیقاً مطابق دستور پزشک مصرف شود
▪ تا زمان مشخص شدن اثرات دارو در بدن، از رانندگی، کار با تجهیزات خطرناک اجتناب شود
▪ داروهای همزمان، رژیم غذایی و ترکیبات گیاهی و هرگونه بیماری همزمان (مثل دیابت، تشنج، دمانس) به پزشک اطلاع داده شود
▪ حین درمان با Ziprasidone از مصرف الکل اجتناب شود
▪ از افزایش حرارت بدن یا دهیدراسیون اجتناب شود
▪ در صورتی که بیمار قصد باردار است یا قصد بارداری یا شیردهی دارد باید به پزشک اطلاع دهد

قرص زیپراسیدون عوارض جانبی موارد مصرف منع دارویی