۱- محافظ و مراقب مغز خود باشید:
اولین گام در بهینه سازی مغزتان ، محافظت از آن در برابر صدمات، آلودگی ها، محرومطت از خواب و استرس است.مغز بسیار لطیف است و مناطق هفتگانه آن به ضربات حساسییت زیادی دارند بویژه مناطق مربوط به حافظه ، یادگیری و ثبات خلق. بستن کمربند ایمنی در هنگام رانندگی، استفاده از کلاه ایمنی در هنگام موتور سواری ، اسکیت بازی، لازم و ضروری است.
تحقیقات مربوط به تصویر برداری از مغز نشان داده است که برخی مواد شیمیایی برای عملکرد مغز مسمومیت زا هستند.الکل، مواد ، نیکوتین ، کافئین زیاد و مصرف برخی از داروها باعث کاهش جریان خون در مغز می شود و در نتیجه مغز نمی تواند عملکرد موثر و کارآمدی داشته باشد.
مطالعات نشان می دهد که در مقایسه با افراد عادی، گردش خون مغز افراد معتاد به کوکایین ۲۳ درصد پایین تر است. معتادان کوکایینی که سیگار هم مصرف میکنند ، ۴۵ درصد گردش خون در مغزشان نسبت به افراد عادی کمتر است. فعالیت بخش تمپورال ( منطقه مغزی مربوط به حافظه و ثبات خلق) مصرف کنندگان حشیش در مقایسه با افراد عادی ،۸۵ درصد کمتر است .
محرومیت از خواب نیز باعث کاهش فعالیت مغز و محدود شدن یادگیری، حافظه و تمرکز می گردد.مطالعات جدید نشان می دهد افرادی که به مدت طولانی مدت خوابشان کمتر از ۷ ساعت است ، عملکرد و فعالیت کلی مغزشان پایین تر است .مشکلات خواب در افرادی شایع تر است که دچار مشکلات فکری و عاطفی می باشند.
استرس نیز بطور منفی بر عملکرد مغز تاثیر دارد.درهنگام استرس ، هورمونهایی در مغر ترشح می شود که برای مراکز حافظه به شدت سمی هستند.استرس های دراز مدت سلولهای مغزی را می کشد.راهبری موثر استرس های زندگی ، تنها با داشتن یک مغز با عملکرد خوب امکان پذیر است.
۲- مغز خود را تغذیه کنید
نوع غذا و رژیم غذایی بر نحوه عملکرد تاثیر بسیاری دارد. پروتئین ، کربوهیدراتهای پیچیده ، غذاهای مملو از اسیدهای چرب امگا ۳ ( بخصوص در ماهی ) برای عملکرد مغز لازم و ضروری است.متاسفانه اکثر رژیم های غذایی مملو از شکر و کربوهیدراتهای ساده است ، مساله ای که منجر احساس آشفتگی ، تنبلی و کسالت و بی توجهی و حواس پرتی می گردد.
شما برای صبحانه چی می خورید؟ اصلا آیا صبحانه می خورید؟ متاسفانه امروزه بیشتر بچه ها ، نوجوانان و بزرگسالان ، روز را بدون خوردن صبحانه شروع میکنند یا حداکثر از چایی و شکر و کربوهیدراتهای ساده ( مثل کیک و کلوچه و…) استفاده میکنند.
در جوامع پر شتاب ، تهیه این نوع صبحانه آسان است ،اما باعث کندی فعالیت و افت عملکرد مغز می شود.روز را با صبحانه ای شروع کنید که شامل پروتئین ( تخم مرغ، کالباس و…) و محصولات لبنی ( پنیر، شیر، کره و…) باشد.
برخی از افراد بعد از ناهار دچار کمبود انرژی و تنبلی شناختی می شوند. مطالعات نشان داده است که کم کردن و کاهش دادن همه کربوهیدراتهای ساده در هنگام ناهار ( مثل محصولات ساخته شده از آرد سفید ، سیب زمینی و برنج ) باعث افزایش قابل ملاحظه انرژی و تمرکز بعد از ناهار می شود. مزیت دیگر این رژیم غذایی ، نداشتن احساس گرسنگی تا هنگام شام خواهد بود. همچنین ، نباید از اهمیت داشتن یک رژیم غذایی منظم غافل بود.
۳- افکار منفی خودآیند که مغز را مورد هجوم قرار می دهند را نابود کنید.
افکاری که لحظه به لحظه در ذهن شما شکل می گیرد، اثر قدرتمندی بر چگونگی عملکرد مغز دارد.تحقیقات مارک جورج در موسسه ملی سلامت امریکا نشان داده است که افکار شاد و امیدوارانه ، اثر جامع و کلی آرامبخشی بر مغز دارد ، در حالیکه افکار منفی باعث متراکم شدن آن مناطق مغزی می شود که فعال کننده افسردگی و اضطراب است .
ما باید یاد بگیریم که چگونه افکار خود آیند منفی که به مغز هجوم می آورند را متوقف و نابود کنیم.این افکار خودآیند هستند ( یعنی اتفاق می افتند ) .آنها تمام روز و حتی زندگی ما را خراب میکنند .این افکار باعث مختل شدن اطلاعات ورودی به مغز شده و خروجی مغز را خراب میکند ( بصورت احساسات بد ).
با شناسایی و تغییر افکار منفی می توانید عملکرد مغز را به حد مطلوب رساند.یک روش مفید تغییر این افکار منفی خودآیند، این است که شما به آنها توجه کنید و بصورت برعکس در مورد آنها با خود گفتگو کنید ( برعکس گویی – یعنی با خود بصورت مثبت – من میتوانم – من می خواهم —و…) .با این کار انرژی هسته ای این افکار را می گیرید و آنها را از ذهن خود دور می کنید.
۴- از مغز خود کار بکشید.
مغز همانند یک ماهیچه است.شما هرچه بیشتر از آن کار بکشید ، قدرتمند تر می شود.هرگاه شما چیز جدیدی یاد می گیرید ، در مغز شما پیوند عصبی جدیدی شکل می گیرد. یادگیری ، جریان گردش خون و فعالیت مغزی را تقویت میکند.اگر شما مدت زمان زیادی چیز جدیدی نیآموزید ، مغز شما در بخاطر سپردن و یادگیری دچار مشکل می شود.
دکتر ماریان دیاموند از دانشگاه کالیفرنیا در مورد تاثیر یادگیری در بافت مغز موش مطالعات جالبی انجام داده است.او مشاهد کرد موشهایی که زندگی آرام و بی دغدغه ای ( بدون نیاز به یادگیری چیزهای جدید) داشتند ، وزن مغزشان از موشهایی که برای بدست آوردن غذا نیاز به یادگیریهای جدید داشتند بسیار کمتر بود.
یادگیری مسایل و مطالب جدید باعث افزایش تراکم و وزن مغز می گردد.انیشتین عقیده داشت اگر کسی روزی ۱۵ دقیقه در طی یکسال رشته خاصی را مطالعه کند ، او متخصص آن رشته خواهد شد و در ۵ سال او یک متخصص ملی در آن رشته می شود. یادگرفتن و آموختن یکی از بهترین روشها برای داشتن مغزی فعال و خلاق است.
۵- برای مغز خود روابط صمیمانه درست کنید.
مطالعات وینفرید کاتلر در دانشگاه پنسیلوانیا نشان داده است که داشتن روابط صمیمانه ، اثر قدرتمندی بر سلامت جسمی و عاطفی افراد ( بخصوص زنان) دارد. این روابط باعث احساس باروری و نشاط ذهنی، افزایش میزان هورمون استروژن و به تاخیر افتادن پیری می شود. مطالعات مربوط به تصاویر مغزی نشان می دهد که کاهش میزان استروژن با کاهش کلی فعالیت مغزی و حافظه ضعیف همراه است ( بخصوص در زنان). پیوندهای صمیمانه و عاطفی عوامل تاثیر گذار ی بر فعالیت مغز است.
۶- برای مغز خود یک حالت همنوایی و همسازی ایجاد کنید.
مغز وقتی دارای عملکرد خوب و بهینه است که حالت همنوایی در آن وجود داشته باشد. این حالت همسازی به معنای بدن آرام با دهنی روشن و زیرک است است که با تمرینهای نشاط آور بدست می آید.کسب این حالت ذهنی نیازمند دو مهارت همزمان است : آرامش بخشی عمیق و تمرکز.
آرام بخشی عمیق با تمرینهای تنفسی دیافراگمی ( شکمی ) بدست می آید. تاکنون توجه کرده اید که یک نوزاد چگونه نفس می کشد؟ با شکم. شما هم می توانید این نوع تنفس را با دراز کشیدن روی زمین و قرار دادن کتابی روی شکم خود تمرین کنید. باید با دم کتاب به سمت بالا بیاید و با بازدم کتاب پایین برود.آرام و عمیق نفس بکشید – تقریبا ۷ بار در دقیقه.
گوش کردن به موسیقی به رشد مهارتهای تمرکز کمک میکند.در یکی از تحقیقات نشان داده شده است که گوش کردن به موسیقی ، هوش فضایی – دیداری را تا حدود ۱۰ درصد افزایش می دهد.
موسیقی می تواند هم باعث تمرکز و هم مخرب آن باشد. در مطالعه ای که اخیرا انجام شده نتایج زیر بدست امده است : به ۱۲ نوجوان تکالیف حافظه داده شد در حالیکه در چهار گروه متفاوت به موسیقی های مختلف گوش می کردند( راک- رپ- کلاسیک و بدون موسیقی).گروهی که موسیقی رپ گوش کرده بودند ، بدترین عملکرد را داشتند و گروه با موسیقی راک نیز عملکرد خوبی نداشتند اما جالب آنکه گروه با موسیقی ملایم کلاسیک نسبت به گروه بدون موسیقی عملکرد بهتری داشتند.
۷- مشکلات مغزی خود را خیلی زود برطرف کنید.
برخی افراد خودشان را با انکار مشکلات مغزی شان خراب میکنند و که نتیجه آن تغییرات مهم و نامناسبی در زندگی است. با ظهور اولین نشانه های بدکارکردی مغز
( افکار منفی- اضطراب- افسردگی و…) باید در پی کمک تخصصی بود ، چون هرچه زودتر این خدمات دریافت شود ،اثر کمتری برزندگی ما خواهد داشت . افراد موفق هم دچار مشکل هستند اما به هنگام از خدمات تخصصی و مناسب استفاده میکنند.هرچه زودتر ، بهتر.
